GÁC CHIẾU VỀ ÁP LỰC GIÁO DỤC VÀ MẠNH ĐẠO LÀM ĐĨA ĐẾN ĐÒI HỎI TƯ DUY XÃ HỘI

Áp lực học tập ngày càng đè nặng lên vai học sinh và cha mẹ, khiến nhiều người không khỏi chạnh lòng nhìn cảnh con cái mệt mỏi, vất vả. Dù cảm xúc thương xót tràn đầy, đa phần cha mẹ đều cảm thấy bất lực trước thực tế không thể thay con đi học hay thi cử. Họ chỉ có thể cố gắng tạo ra một môi trường học tập thoải mái nhất trong khả năng của mình, mong con có thể vượt qua mọi thử thách.

Tuy nhiên, trong những hoàn cảnh khó khăn về kinh tế, khả năng này lại trở thành một giới hạn khiến cha mẹ rơi vào cảm giác bất lực sâu sắc hơn. Gần đây, hình ảnh một cô bé ngủ gật trên yên sau chiếc xe điện được lan truyền trên mạng xã hội gây xúc động mạnh. Trong bức ảnh, cô bé thảnh thơi ngủ gục, môi hé mở, đầu nghiêng dựa vào người mẹ trong sự yên tĩnh lại giữa phố tối đêm, bên dưới ánh đèn đường yếu ớt, trong tình trạng giao thông phức tạp. Điều khiến nhiều người lo lắng là cảnh tượng này diễn ra trên một con phố tối và nguy hiểm, chỉ cần sơ sẩy nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả khó lường.

Người mẹ chia sẻ rằng cô bé đã chủ động xin đi vòng thêm vài lượt để được ngủ thêm chút nữa, vì ngày ở trường quá mệt mỏi. Đó là phút giây mong manh, cô bé chỉ tranh thủ thời gian ngắn ngủi trong suốt hành trình dài để chợp mắt, miễn là không bỏ lỡ vài phút nghỉ ngơi quý giá. Một hình ảnh bình thường nhưng chạm tới trái tim nhiều người về tình mẫu tử và nỗi đau của nghèo đói.

Cư dân mạng tranh luận đa chiều. Có ý kiến chỉ trích hành động của người mẹ quá nguy hiểm, phản ánh sự vô trách nhiệm khi chở con mà không đảm bảo an toàn, e ngại về nguy cơ tai nạn. Một số khác lại cảm thông, đặt câu hỏi về hoàn cảnh của cô bé và những hy sinh của cha mẹ nghèo: Trong khi phụ huynh giàu có có thể đưa con đi bằng ôtô, còn những người cha mẹ nghèo chỉ còn cách đèo con sau xe điện, xe đạp, hoặc tệ hơn là để con ngồi sau xe. Trong hoàn cảnh đó, họ làm tất cả có thể để con có giấc ngủ ngắn, dù phải đứng trước nguy hiểm nào.

Vấn đề không chỉ nằm ở trách nhiệm của cha mẹ mà còn chất chứa câu hỏi về đúng – sai trong cách lựa chọn. Trang Sina bình luận rằng, nếu không vì áp lực học hành quá lớn, cô bé đã không phải tranh thủ ngủ gục trong điều kiện nguy hiểm như thế. Áp lực cạnh tranh khốc liệt, việc học hành áp đặt quá tải đã lấy đi ký ức của trẻ em về thời gian nghỉ ngơi, thậm chí cả các nhu cầu sinh lý căn bản. Khi một đứa trẻ buộc phải “đánh đổi” sự an toàn để có chút thời gian nghỉ ngơi, điều này đặt ra câu hỏi về mục tiêu thực sự của nền giáo dục hiện tại.

Nếu việc học quá tải khiến trẻ phải căng thẳng, mệt mỏi đến mức phải tìm cách cạy bách trong điều kiện không an toàn, không còn cách nào khác ngoài việc đặt dấu hỏi về ý nghĩa và phương pháp giáo dục. Các lớp học kéo dài, bài tập chồng chất, lớp học thêm liên tục không chỉ làm giảm thời gian nghỉ ngơi của trẻ mà còn bào mòn sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Thay vì tạo điều kiện phát triển toàn diện, hệ thống giáo dục hiện tại đã trở thành một áp lực khổng lồ gây tổn thương cho thế hệ trẻ.

Cho dù cha mẹ có lý do và hoàn cảnh riêng, thì quyết định để con ngủ trong môi trường không an toàn là một lựa chọn sai lầm. Họ hoàn toàn có thể điều chỉnh thời gian sinh hoạt, sắp xếp lại lịch học tập để đảm bảo con có thể nghỉ ngơi đầy đủ và an toàn tại nhà, hoặc tìm các phương tiện di chuyển an toàn hơn, dù phải hy sinh phần nào lớn về thời gian học tập. Trách nhiệm của cộng đồng và xã hội là đảm bảo rằng con cái chúng ta không phải hy sinh tính mạng và sức khỏe chỉ để có vài phút nghỉ ngơi tạm bợ.

Thành quả của giáo dục không nên là sự đánh đổi tính mạng và sự an toàn của trẻ em. Bởi lẽ, giá trị của giáo dục nằm ở sự phát triển toàn diện, trong đó sức khỏe, an toàn là nền tảng quan trọng nhất. Thay vì đổ lỗi hay biện hộ, hãy nhìn nhận lại chính sách giáo dục, cách tiếp cận, tạo điều kiện cho trẻ em không bị bóp nghẹt trong các kỳ thi, bài tập, để chúng có thể phát triển một cách tự nhiên và lành mạnh hơn. Khi những đứa trẻ phải mòn mỏi, mệt nử và tìm mọi cách để chợp mắt—dù trong tình huống nguy hiểm nhất—đó chính là lời nhắc nhở sao chúng ta chưa đủ trả lời cho câu hỏi: Mục tiêu cuối cùng của giáo dục là gì?