DỰ ĐOÁN CHUYỂN DẦN MẠNG BAY QUỐC TẾ VÌ TỐI ƯU HẠ TẦNG VÀ PHÁT TRIỂN VÙNG TỪ NAY ĐẾN NĂM 2030

Các quyết định về phân chia khai thác giữa sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành đang gây tranh cãi lớn trong giới chuyên gia vận tải hàng không. Theo Cục Hàng không Việt Nam, việc lựa chọn phương án phù hợp đòi hỏi sự phân tích kỹ lưỡng dựa trên nhiều tiêu chí và cần có sự đồng thuận từ các cơ quan quản lý, hãng hàng không cùng cộng đồng. Điều kiện tiên quyết cho quá trình này là hạ tầng kết nối hiệu quả giữa sân bay Long Thành và trung tâm TP.HCM cũng như các địa phương khác.

Cục Hàng không Việt Nam đề xuất phương án chia sẻ khai thác qua hai giai đoạn, trong đó, cả hai sân bay sẽ duy trì vai trò quốc tế đến năm 2030. Tuy nhiên, từ 2025 đến 2030, sẽ hạn chế cấp phép các chuyến bay quốc tế mới và chuyển các chuyến khai thác hiện tại sang Long Thành. Sau 2030, dự kiến sân bay Tân Sơn Nhất sẽ chỉ còn khai thác các chuyến nội địa, còn tất cả các chuyến quốc tế dài hơn 1.000 km sẽ tập trung tại sân bay Long Thành.

Dự kiến, sân bay Long Thành sẽ bắt đầu hoạt động chính thức từ tháng 6 năm 2026. Trong giai đoạn đầu, các hãng hàng không của Việt Nam và quốc tế sẽ chuyển các đường bay quốc tế đi/đến châu Âu, châu Mỹ và châu Đại Dương sang Long Thành. Tiếp đó, từ tháng 10 năm 2026 đến tháng 3 năm 2027, các đường bay tới châu Phi, Trung Đông, Nam Á, Trung Á sẽ dần di chuyển. Đến cuối năm 2027, các chuyến bay đi/đến Đông Bắc Á sẽ chuyển về Long Thành, sau đó mở rộng ra toàn bộ các chuyến quốc tế khác trước năm 2030, ngoại trừ các chuyến bay ngắn dưới 1.000 km nội vùng.

Mặc dù có dự kiến phát triển theo đúng chiến lược dài hạn, nhưng việc chuyển toàn bộ mạng bay quốc tế về Long Thành khiến nhiều chuyên gia và các hãng hàng không lo ngại về ảnh hưởng tiêu cực. Các nhà phân tích nhận định khoảng cách từ trung tâm TP.HCM tới sân bay Long Thành là hơn 40 km, gấp nhiều lần so với gần 10 km tới Tân Sơn Nhất, dẫn đến tăng thời gian di chuyển, gây phiền hà cho hành khách, đặc biệt là những khách đi các chuyến ngắn hoặc có lịch trình dày đặc. Đặc biệt, tổ chức khai thác sẽ gặp nhiều khó khăn do chia sẻ đội máy bay và phương tiện, làm tăng chi phí vận hành.

Ý kiến của các hãng hàng không cũng phản ánh rõ ràng: Vietnam Airlines cho rằng việc khai thác đồng thời hai sân bay làm phức tạp hoạt động và dễ gây gián đoạn trong việc điều phối chuyến bay, đồng thời nhấn mạnh vai trò không thể thay thế của sân bay gần trung tâm về mặt thuận tiện. Các chuyên gia cũng lo ngại rằng, nếu chuyển toàn bộ đường bay quốc tế sang Long Thành, các ngành dịch vụ như du lịch, khách sạn, bán lẻ tại TP.HCM sẽ thiệt hại nặng, doanh thu có thể giảm trăm tỷ đồng mỗi năm do mất khách từ quốc tế.

Ngoài ra, các ý kiến đều nhấn mạnh tầm quan trọng của cơ sở hạ tầng giao thông kết nối. Khi các tuyến cao tốc, hệ thống đường sắt đô thị hoàn chỉnh, thời gian di chuyển từ trung tâm TP tới Long Thành sẽ giảm đáng kể, nhưng ở hiện tại, khoảng cách và các yếu tố chậm tiến độ vẫn gây trở ngại lớn.

Một số chuyên gia còn đề xuất duy trì khai thác quốc tế tại Tân Sơn Nhất như một phương án bảo vệ lợi ích chiến lược, giữ chân các khách hàng quốc tế và giảm thiểu rủi ro cho các hãng hàng không. Họ nhấn mạnh rằng, việc chuyển đổi toàn bộ tuyến bay quốc tế có thể khiến TP.HCM mất đi vị thế trung tâm trung chuyển, ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành như du lịch, tài chính, dịch vụ và đầu tư.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cho rằng, sự phát triển của vùng cần một quy hoạch đồng bộ, tận dụng lợi thế của các trung tâm kết nối trong khu vực, đồng thời duy trì những đường bay chiến lược tại Tân Sơn Nhất để bảo vệ lợi ích quốc gia và kinh tế địa phương. Các hãng hàng không như Vietnam Airlines cũng đề xuất phân bổ hợp lý, khai thác chuyến bay quốc tế tại Long Thành cho các tuyến dài, còn các chuyến ngắn trong khu vực ASEAN nên giữ lại tại Tân Sơn Nhất.

Thách thức lớn nhất hiện nay là làm thế nào để hệ thống hạ tầng kết nối, của cả sân bay và mạng lưới giao thông nội đô và liên vùng, đảm bảo tiến độ và hiệu quả, qua đó giảm thiểu bất tiện cho hành khách và giảm thiểu tác động tiêu cực đến kinh tế TP.HCM. Thời gian và chi phí di chuyển, cùng sự thích nghi của các hãng hàng không, sẽ là yếu tố quyết định thành công của chiến lược này trong trung và dài hạn.