CẦN MỘT CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC THỐNG NHẤT, BỨC TRANH ĐANG CHỜ ĐỢI

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, mô hình dạy học hai buổi/ngày đang trở thành đề xuất trọng tâm của các nhà quản lý giáo dục, nhằm nâng cao chất lượng, giảm tải và phát huy tối đa các hoạt động trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên, mô hình này vẫn còn nhiều thách thức và bất cập cần sớm được giải quyết để đi vào nền nếp một cách hiệu quả.

Theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, dạy học hai buổi/ngày được tổ chức theo nguyên tắc phân chia chức năng rõ ràng giữa buổi sáng và buổi chiều. Buổi sáng dành cho các môn học trọng tâm của chương trình giáo dục phổ thông và hoạt động giáo dục, trong đó nội dung bài học gắn liền với lý thuyết, thực hành. Buổi chiều sẽ tập trung vào củng cố kiến thức, ôn tập, phụ đạo dành cho các đối tượng học sinh cần hỗ trợ thêm, đồng thời thúc đẩy các hoạt động ngoại khóa, kỹ năng sống, giáo dục đạo đức và phát triển năng lực toàn diện.

Tuy nhiên, việc tách biệt rõ ràng nội dung giữa hai buổi không phải lúc nào cũng phù hợp và dễ thực hiện. Quá trình phân chia cứng nhắc này có thể dẫn đến tình trạng học sinh phải học nhiều hơn, gây quá tải hoặc mất cân đối giữa các hoạt động học tập và phát triển toàn diện. Các ý kiến phản hồi cũng chỉ ra rằng, nếu nội dung không được tích hợp linh hoạt, sẽ gặp khó trong thực tiễn và giảm hiệu quả của chương trình giáo dục.

Các cấp học cũng có những quy định cụ thể. Ở tiểu học, số tiết lý thuyết trong giờ học hai buổi không quá 7 tiết/tuần, mỗi tiết 35 phút, nhằm đảm bảo an toàn và phù hợp. Với cấp trung học cơ sở, đồng bộ thực hiện khi cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu, với tối thiểu 5 ngày học/tuần, tối đa 11 buổi, mỗi ngày không quá 7 tiết, mỗi tiết 45 phút. Tương tự, tại các trường THPT, mô hình này cũng được khuyến khích áp dụng với điều kiện đủ về nguồn lực và cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, nguy cơ lớn nhất là buổi hai sẽ trở thành nơi “buông lỏng”, thiếu đầu tư, dẫn đến giảm chất lượng giảng dạy, nội dung bị tách rời, thiếu liên kết và đồng bộ trong toàn hệ thống. Các hoạt động dạy thêm, học thêm, luyện thi dự kiến vẫn dễ hình thành, gây khó kiểm soát và làm méo mó mục tiêu giáo dục thực sự. Nhiều năm trước, một số trường đã thí điểm mô hình này, nhưng cứ phân chia không rõ ràng, dẫn tới việc tổ chức thiếu thống nhất, hiệu quả chỉ được khai thác cục bộ.

Chính vì thế, việc xây dựng một chương trình thống nhất, xuyên suốt toàn hệ thống là điều kiện tiên quyết. Không chỉ dừng lại ở việc phân chia thời gian, cần tích hợp nội dung các môn học, kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn, tạo điều kiện cho hoạt động trải nghiệm, phát triển kỹ năng sống nhằm giảm tình trạng phụ thuộc vào học thêm hay dạy thêm trá hình. Thực tế các nước phát triển như Mỹ, Singapore đều tổ chức dạy học linh hoạt, không phân chia cứng nhắc thành buổi sáng, buổi chiều, mà chú trọng đến chất lượng, sự phối hợp hài hòa của các hoạt động.

Để hiện thực hóa mô hình này, cần đẩy mạnh xây dựng cơ sở vật chất, tuyển dụng đủ số giáo viên đáp ứng yêu cầu, đồng thời có chính sách đào tạo, nâng cao đạo đức, kỹ năng cho đội ngũ nhà giáo. Các biện pháp chế tài rõ ràng và việc kết hợp dạy học trực tiếp, trực tuyến cũng cần được nghiên cứu và thực hiện phù hợp để đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Ngoài ra, quan điểm của các chuyên gia giáo dục nhấn mạnh rằng, mô hình này không chỉ là một giải pháp về mặt chuyên môn, mà còn là chiến lược dài hạn nhằm hướng tới nền giáo dục phát triển toàn diện, công bằng và bền vững. Qua tham khảo các nền giáo dục tiên tiến, có thể thấy rõ rằng, sự linh hoạt trong tổ chức thời khóa biểu, chú trọng hoạt động thực tiễn sẽ giúp giảm tải, nâng cao năng lực học sinh, thúc đẩy sự sáng tạo và chủ động trong học tập.

Trong bối cảnh đó, Bộ GD-ĐT, các sở, ngành liên quan cần chủ động, quyết liệt trong việc chuẩn bị cơ sở hạ tầng, tuyển dụng và đào tạo giáo viên, xây dựng chính sách phù hợp để đảm bảo rằng việc thực hiện mô hình học hai buổi/ngày sẽ thành công, đi vào nền nếp, thúc đẩy một nền giáo dục tiến bộ, phù hợp với yêu cầu của thời đại.