THIẾU NHÂN LỰC LOGISTICS: KHẢ NĂNG PHÁT TRIỂN BỊ ĐÁNG NGẠI

Việt Nam đang đứng trước thực trạng thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực trong ngành logistics, mặc dù đây là lĩnh vực có tiềm năng lớn nhờ vào vị trí chiến lược và hệ thống cảng biển phát triển mạnh. Theo Viện Nghiên cứu và Phát triển logistics Việt Nam (VLI), cả nước hiện có hơn 3.000 doanh nghiệp logistics, trung bình mỗi doanh nghiệp chỉ có khoảng 20 nhân viên. Tốc độ tăng trưởng nhân lực ngành này mỗi năm chỉ khoảng 7,5%, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng ngành đạt 15-20%.

Dù Việt Nam sở hữu hơn 70 tuyến cảng quốc tế cùng nhiều lợi thế về vị trí, nhưng để tận dụng tối đa cơ hội phát triển, cần xây dựng chiến lược đào tạo bài bản cho khoảng 250.000 nhân sự đến năm 2030. Hiện nay, nguồn cung nhân lực đáp ứng mới khoảng 40% nhu cầu này, gây ra tình trạng thiếu hụt trầm trọng.

Thạc sĩ Nguyễn Thanh Nhã, Tổng giám đốc Công ty Tân Cảng STC, cho hay: mỗi năm nhu cầu tuyển dụng tại các cảng lớn là gần 1.500 người, bao gồm vận hành thiết bị, lái xe container, điều độ, kỹ thuật, thuyền viên, giao nhận và nhân sự khối giao tiếp. Tuy nhiên, nguồn nhân lực này chưa đủ để đáp ứng xu thế phát triển của ngành.

Trong khi đó, Tiến sĩ Đặng Thanh Tuấn, Trưởng bộ môn Logistics và quản lý chuỗi cung ứng tại Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng, nhấn mạnh: yêu cầu về nguồn nhân lực logistics ngày càng cao không chỉ dừng lại ở kiến thức chuyên môn mà còn đòi hỏi khả năng sử dụng tiếng Anh chuyên ngành thành thạo. Yếu tố này được xem là chìa khóa giúp doanh nghiệp và nhân viên nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Chương trình đào tạo cần chú trọng ít nhất 30% thời lượng thực hành, tăng cường liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp. Theo ông Nguyễn Thanh Nhã, sinh viên cần chủ động tham gia hội thảo, cuộc thi, hoạt động quốc tế nhằm tích lũy kinh nghiệm và xây dựng mạng lưới nghề nghiệp vững chắc. Đại diện doanh nghiệp cho rằng, khi nhân sự logistics thành thạo tiếng Anh, họ sẽ được đánh giá là “người có nghề”, mở ra nhiều cơ hội phát triển hơn trong môi trường quốc tế.

Bên cạnh trình độ tiếng Anh, việc đào tạo logistics hoàn toàn bằng tiếng Anh đang trở thành xu thế để giúp người lao động có lợi thế cạnh tranh rõ rệt. Tiến sĩ Đặng Thanh Tuấn lý giải: tiếng Anh chuyên ngành không chỉ giúp giao tiếp hiệu quả với khách hàng và đối tác mà còn giúp tiếp cận tài liệu kỹ thuật, phần mềm quản lý tiên tiến, đồng thời nhanh chóng cập nhật các tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, sự thiếu hụt sinh viên tốt nghiệp từ các chương trình đào tạo logistics 100% tiếng Anh vẫn còn đáng kể, phần lớn sinh viên học bằng tiếng Việt. Điều này gây khó khăn cho việc làm việc trong môi trường quốc tế, đồng thời làm tăng chi phí đào tạo lại và hạn chế khả năng mở rộng thị trường của doanh nghiệp.

Một số trường đại học trong nước đã bắt đầu triển khai các chương trình đào tạo logistics bằng tiếng Anh, như ĐH Quốc tế TP.HCM, ĐH Bách khoa, RMIT, Ngoại thương, Giao thông Vận tải, Kinh tế – Tài chính TP.HCM và mới đây nhất có thêm Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng. Theo NGND-PGS-TS Hồ Thanh Phong, nguyên Hiệu trưởng ĐH Quốc tế Hồng Bàng, các sinh viên muốn theo chương trình 100% tiếng Anh cần đảm bảo học xong là có khả năng sử dụng được, còn nếu chưa đủ trình độ thì phải tăng cường học tập từ đầu.

Ngoài ngoại ngữ, các chuyên gia còn khuyến nghị tích hợp công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình đào tạo, nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng xu hướng số hóa toàn diện của ngành logistics. Thạc sĩ Nguyễn Thanh Nhã nhấn mạnh rằng, việc tăng cường các môn học liên quan đến công nghệ và AI là rất cần thiết để phù hợp với nhu cầu thị trường và định hướng phát triển của sinh viên.

Nhận định về tương lai, đại diện các doanh nghiệp cho rằng nhân lực logistics không chỉ cần giỏi nghiệp vụ mà còn phải am hiểu công nghệ, thích ứng linh hoạt với các xu thế mới như robot và tự động hóa, nhằm duy trì lợi thế cạnh tranh trong thị trường toàn cầu.

Các trường đào tạo ngành logistics tại Việt Nam vẫn ngày càng đa dạng, chia thành các trung tâm phía Bắc như ĐH Ngoại thương, ĐH Kinh tế Quốc dân, ĐH Giao thông vận tải, ĐH Bách khoa Hà Nội, và phía Nam gồm ĐH Kinh tế TP.HCM, ĐH Quốc tế TP.HCM, RMIT, Ngoại thương, Giao thông Vận tải TP.HCM cùng nhiều trường khác, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho ngành đầy tiềm năng này.