TÌNH TRẠNG LỢI DỤNG THỜI CƠ ĐỂ “LÙA GÀ” TRÊN THỊ TRƯỜNG TÀI SẢN MÃ HÓA

Tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ chiều 5.10, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết về việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa: đến thời điểm hiện tại, bộ này chưa nhận được đề nghị nào từ các doanh nghiệp. Dù hy vọng sẽ có nhiều đơn vị tham gia, nhưng Bộ Tài chính dự kiến chỉ cấp phép tối đa năm sàn giao dịch. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều sàn ảo vẫn đang tồn tại, dụ dỗ, lôi kéo nhà đầu tư tham gia vào các hoạt động lừa đảo. Các vụ triệt phá sàn ảo gần đây, như tại Phú Thọ vào tháng 8, cho thấy thị trường tiền số đang nhiều gam màu tối. Công an tỉnh này đã phá thành công đường dây lừa đảo bằng hình thức kinh doanh đa cấp tiền ảo, do Nguyễn Chánh Đáng cầm đầu, huy động vốn trái phép qua website tcis.ai và đồng tiền kỹ thuật số TCIS. Nhóm này đã sử dụng mô hình đa cấp để lấy tiền của nhà đầu tư, sau đó trả cho người trước nhằm chiếm đoạt tài sản. Trong gần một năm, có hơn 4.000 người tham gia, huy động hơn 2 triệu USD, tương đương 50 tỉ đồng, số tiền này bị nhóm sử dụng để giao dịch trên sàn ngoại hối và tiền kỹ thuật số.

Thị trường tiền số tại Việt Nam hiện vẫn còn nhiều thách thức. PGS-TS Nguyễn Hữu Huân của ĐH Kinh tế TP.HCM nhận định việc lợi dụng quá trình xúc tiến thử nghiệm tài sản số để kêu gọi đầu tư, huy động vốn ồ ạt tiếp diễn rủi ro cao, đặc biệt khi các dự án còn chưa rõ ràng về pháp lý. Ông cảnh báo người dân cần cẩn trọng, không nên vội vàng tham gia khi các nền tảng chưa có chính thức từ cơ quan chức năng, vì mức đầu tư còn thấp nhưng rủi ro lại rất lớn. Khi thị trường được chính thức quản lý minh bạch, mới là thời điểm phù hợp để người dân tìm hiểu và tham gia.

Theo số liệu từ Trung tâm Khiếu nại tội phạm mạng của FBI, thiệt hại toàn cầu do lừa đảo tài sản số trong năm 2024 đã đạt tới 9,3 tỉ USD, tăng gần 70% so với năm trước. Việt Nam nằm trong nhóm sáu quốc gia có dòng tiền gian lận lớn nhất thế giới. Điều này cảnh báo về tầm quan trọng của việc thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo vệ niềm tin của thị trường.

NHÀ ĐẦU TƯ CẦN THẬN TRỌNG VÀ NGHE NGHỊ CHUYÊN GIA

Trong diễn đàn “Đối thoại chính sách tài sản mã hóa” ngày 8.10 tại Đà Nẵng, ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nhấn mạnh: sau 6 tháng kể từ khi có đơn vị cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa được cấp phép, nhà đầu tư trong nước không được giao dịch tài sản số qua các sàn không được Bộ Tài chính cấp phép. Các hoạt động đầu tư không chính thức, không rõ nguồn gốc sẽ bị xử lý theo quy định.

Theo báo cáo của Triple-A năm 2024, hơn 20% dân số Việt Nam sở hữu tiền số, đứng trong nhóm top ba các quốc gia chấp nhận tiền mã hóa cao nhất thế giới, gấp 3-4 lần mức trung bình toàn cầu. Tuy nhiên, ông Huân cho biết phần lớn số người Việt mua bán tiền số thông qua các sàn quốc tế đều ẩn danh, gây khó khăn trong quản lý và xử lý vi phạm. Hiện chưa rõ lượng tiền nhà đầu tư sở hữu trong các nền tảng ngoại quốc có được chuyển về trong nước hay không. Đặc biệt, quy định hiện hành chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài giao dịch trên sàn trong nước, còn người Việt chỉ được bán, chứ không thể mua. Nếu mua bán qua sàn ngoại quốc sẽ xem là vi phạm pháp luật, nhưng việc phát hiện các hành vi này vô cùng khó khăn.

TS Đặng Minh Tuấn, Chủ tịch Liên minh Blockchain Việt Nam, khẳng định chính sách thử nghiệm sẽ giúp tạo ra khung pháp lý rõ ràng hơn, hạn chế các công ty tự phát, lừa đảo. Các quy định đề ra như vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng để mở sàn, cùng việc phát hành token dựa trên tài sản thực, góp phần giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư trong nước, đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain, giải pháp lưu ký số và định danh số quốc gia. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh cần mở rộng tham gia cho người Việt khi thị trường chính thức vận hành, nhằm cạnh tranh với các sàn quốc tế, thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

Phó tổng giám đốc SSI Lê Bảo Nguyên đánh giá cao Nghị quyết 05, coi đó là bước tiến quan trọng, đưa thị trường tài sản mã hóa vào khuôn khổ rõ ràng, giúp người dân tiếp cận sân chơi hợp pháp với các quy định minh bạch, đồng thời tạo điều kiện phát triển doanh nghiệp qua token hóa tài sản. Để đảm bảo thị trường vận hành ổn định, cần tăng cường minh bạch thông tin, phân loại và công khai rõ ràng các sản phẩm, nâng cao năng lực giám sát thị trường, phát hiện gian lận, thao túng. Ngoài ra, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng chuẩn an ninh mạng quốc tế và cải thiện hoạt động lưu ký, cũng như tổ chức các chương trình giáo dục tài chính để nâng cao nhận thức cho nhà đầu tư.

VIỆC THÍ ĐIỂM MÔ HÌNH TÀI SẢN MÃ HÓA GIÚP HUY ĐỘNG VỐN VÀ QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG

Nhiều chuyên gia nhấn mạnh rằng việc cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa giúp nhà nước kiểm soát, thu thuế hiệu quả hơn, đồng thời mở ra cơ hội huy động vốn cho các doanh nghiệp. Đây còn là phương thức thu hút dòng ngoại tệ, giảm dòng chảy ngầm trong nền kinh tế và hạn chế các hoạt động lừa đảo, bảo vệ người dân tốt hơn trong quá trình phát triển lĩnh vực mới này.