HẬU CẦU VÀ THÁCH THỨC CHO SIÊU SÂN BAY LONG THÀNH: ĐẢO NGƯỢC TRONG CƠN ĐẠO ĐỨC VẬN TẢI VÀ GIAO THÔNG

Từ trung tâm TP.HCM đến sân bay Long Thành khoảng 8-10 km, sau đó mở rộng ra 40 km, là nỗi lo lớn của người dân thành phố và các chuyên gia trước câu hỏi có nên chuyển toàn bộ các chuyến bay quốc tế từ Tân Sơn Nhất về Long Thành hay không.

Chưa có hệ thống metro, đường sắt, việc dời toàn bộ các đường bay quốc tế ra Long Thành vẫn còn nhiều rào cản. Ảnh hưởng này càng rõ nét hơn khi các dự án hạ tầng chính phục vụ cho sân bay vẫn chưa thể hoàn thành đúng tiến độ, trong khi thủ tướng đã yêu cầu khẩn trương đưa sân bay vào khai thác trong năm 2025.

SÂN BAY CHƯA ĐÁNH GIÁ ĐƯỢC ĐƯỜNG KẾT NỐI

Theo Tập đoàn Giao thông vận tải Công trình (ACV), quy hoạch hạ tầng giao thông đã tính đến việc mở rộng và đa dạng các hướng tiếp cận để tránh tình trạng phụ thuộc vào một tuyến đường duy nhất. Cụ thể, dự án mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây đã được phê duyệt, dự kiến từ 4 lên 8-10 làn, thời gian di chuyển dự kiến từ trung tâm thành phố chỉ còn 40-45 phút sau khi hoàn thiện.

Ngoài ra, tuyến Vành đai 3 đang trong quá trình xây dựng, kết nối Bình Dương, Đồng Nai, Long An trực tiếp với cao tốc chính, giúp giảm tải lưu lượng qua trung tâm thành phố. Các tuyến cao tốc mới như Biên Hòa – Vũng Tàu, Dầu Giây – Phan Thiết và Bến Lức – Long Thành cũng tạo ra nhiều phương án phân tải và kết nối trực tiếp tới sân bay Long Thành.

Tuy vậy, phần lớn các dự án cao tốc này chưa xác định được ngày chính xác hoàn thành. Công trình mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây dự kiến khởi công tháng 8 năm nay, dự kiến hoàn thành vào cuối 2026, riêng cầu Long Thành sẽ hợp long vào tháng 12.2026. Thậm chí, các dự án quan trọng như Vành đai 3, cao tốc Bến Lức – Long Thành cũng đều có kế hoạch hoàn thành muộn hơn dự kiến ban đầu.

Thủ tướng yêu cầu đưa sân bay vào hoạt động trong năm 2025, nhưng các tuyến cao tốc chủ chốt dự kiến chỉ hoàn thành vào cuối năm sau hoặc đầu năm sau, khiến sự liên kết còn nhiều hạn chế.

Chưa có metro hay đường sắt, phương án kết nối bằng phương tiện công cộng vẫn còn mơ hồ. Dự án đường sắt nhẹ Thủ Thiêm – Long Thành, giúp rút ngắn thời gian từ trung tâm TP.HCM tới sân bay còn đang trong quy trình trình duyệt, dự kiến khởi công cuối 2026, hoàn thành 2029 — khi đó, sân bay mới có thể hoạt động nhưng chưa rõ ràng khả năng kết nối nội thành.

Các tuyến đường sắt đô thị liên quan như số 6, số 2 đến nay vẫn trong trạng thái chờ đợi hoặc chưa được phê duyệt rõ ràng, khiến trung tâm thành phố không thể tận dụng tối đa phương thức vận chuyển nhanh, tiện lợi này.

TRỞ NGẠI VÀ RÀO CẢN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA SÂN BAY

Chuyên gia kinh tế TS Trần Du Lịch khẳng định, hệ thống giao thông là yếu tố quyết định hiệu quả khai thác của sân bay Long Thành. Trong bối cảnh hạ tầng còn thiếu, ông đề nghị ACV nên giữ một phần các chuyến bay quốc tế tại Tân Sơn Nhất theo phương án tạm thời, chờ đến khi các kết nối giao thông hoàn chỉnh để chuyển đổi toàn bộ.

Giáo sư Võ Xuân Vinh nhấn mạnh rằng nhiều quốc gia phát triển đều có hai sân bay lớn nằm xa trung tâm và được liên kết bằng hệ thống giao thông đa phương thức như metro, đường cao tốc, đường thủy… Tất cả đều cho thấy, di chuyển thuận tiện mới thúc đẩy lượng khách và hàng hóa qua các sân bay xa trung tâm.

Chưa có hệ thống metro hay đường sắt hiệu quả, việc quy hoạch đô thị và phát triển “thành phố sân bay” Long Thành còn nhiều hạn chế. Điều này gây lo ngại về khả năng hoạt động, khả năng hấp thụ lượng lớn hành khách, nhân viên và các dịch vụ xung quanh.

Hệ thống giao thông đồng bộ, đa dạng phương tiện và quy hoạch đô thị đảm bảo phát triển “thành phố sân bay” là những yếu tố không thể thiếu để đảm bảo thành công cho siêu dự án này. Nếu không, các rào cản về liên kết tiếp vận sẽ cản trở sự phát huy tối đa tiềm năng của sân bay Long Thành khi đi vào hoạt động.