CHỈ 1,3 TRIỆU HỘ KINH DOANH PHẢI NỘP THUẾ: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CHO HỘ KINH DOANH VIỆT NAM

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị quyết số 198/2025/QH15 về các chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân. Trong bối cảnh này, số liệu mới nhất cho thấy có tới 3,6 triệu hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh hiện đang hoạt động, trong đó hơn 2,2 triệu hộ thuộc diện ổn định, gồm hộ khoán và hộ khai.
Chỉ có 1,3 triệu hộ trong số này có doanh thu trên 100 triệu đồng mỗi năm, là đối tượng bắt buộc nộp thuế, chiếm khoảng 59% tổng số hộ kinh doanh.

Giao dịch từ các hộ kinh doanh đóng góp khoảng 25.953 tỉ đồng vào ngân sách nhà nước trong năm 2024, tăng 20% so với năm trước. Số hộ nộp thuế khoán là 2,15 triệu, trong đó trung bình mỗi hộ nộp khoảng 686.000 đồng mỗi tháng. Số hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai là hơn 84.500, với mức trung bình khoảng 3,29 triệu đồng mỗi tháng.

Đặc biệt, có gần 4.200 hộ kinh doanh có doanh thu từ 10 tỉ đồng trở lên. Trong đó, 1.850 hộ kê khai và 2.337 hộ khoán sẽ đóng góp tổng cộng khoảng 996 tỉ đồng tiền thuế năm nay.

Về chế độ quản lý, hộ kinh doanh có hai phương thức nộp thuế chính theo luật hiện hành. Thứ nhất là phương pháp khoán, dành cho các hộ không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ. Trong trường hợp này, hộ kinh doanh có thể yêu cầu cấp hóa đơn điện tử có mã theo từng lần phát sinh, nhưng phải khai và nộp thuế trước khi nhận hóa đơn.

Thứ hai là phương pháp kê khai, áp dụng cho các hộ quy mô lớn hoặc có nhu cầu tự khai báo doanh thu, chi phí. Các hộ chưa đạt quy mô lớn cũng có thể chọn phương pháp này nếu muốn, và vẫn sử dụng hóa đơn điện tử theo quy định.

Từ ngày 1/6, theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng trở lên bắt buộc phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế để đảm bảo minh bạch và kiểm soát tốt hơn hoạt động kinh doanh.

NHIỀU CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ CHO HỘ KINH DOANH ĐANG GẶP KHÓ KHĂN

Mặc dù đã có những chính sách thúc đẩy chuyển đổi mô hình, hỗ trợ đào tạo, song theo phản ánh từ Bộ Tài chính, các chính sách này chưa thực sự phù hợp hoặc đủ hấp dẫn để thúc đẩy các hộ kinh doanh chuyển đổi sang hình thức doanh nghiệp hoặc nâng cao năng lực.

Hiện nay, các bộ, ngành, địa phương đã đầu tư nhiều vào đào tạo cho doanh nghiệp nhỏ và vừa về thuế, kế toán, nhân sự. Tuy nhiên, chưa có chương trình đào tạo cụ thể, đầy đủ và phù hợp cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh siêu nhỏ, gây ra sự lãng phí nguồn lực và thiếu hiệu quả trong hỗ trợ.

Trong Nghị quyết số 198/2025/QH15, chính sách hỗ trợ đã được đề cập đến, trong đó có việc cung cấp miễn phí các dịch vụ đào tạo quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế, nhân sự. Bộ Tài chính đề xuất cụ thể hóa nội dung này trong dự thảo nghị định, phân bổ ngân sách trung ương để tổ chức thuê mua các nền tảng số, phần mềm kế toán, đảm bảo các tiêu chuẩn về nghiệp vụ.

Theo đó, các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh sẽ được hỗ trợ miễn phí toàn bộ dịch vụ đào tạo, bao gồm quản trị doanh nghiệp, kế toán, thuế và nhân sự. Chính sách này nhằm mục tiêu giảm thiểu gánh nặng chi phí, thúc đẩy chuyển đổi mô hình kinh doanh phù hợp hơn với thực tiễn, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các hộ kinh doanh nhỏ.

Bộ Tài chính dự kiến trình Chính phủ xem xét, ban hành nghị định trong tháng 8 tới theo quy trình rút gọn để nhanh chóng đưa các chính sách vào thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi và phát triển.