THUẾ VÀNG: ĐÁNH GHÉP HAY ĐÁNH THÉP NGẦM?

Chứng kiến giá vàng liên tục biến động mạnh trong những tháng gần đây, các chuyên gia và nhà lập chính sách đang đối mặt với câu hỏi lớn: Có nên áp dụng mức thuế mới đối với vàng để kiểm soát thị trường hay không? Các đề xuất về thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân đều gây tranh cãi gay gắt, phản ánh một bức tranh phức tạp giữa mục tiêu chống đầu cơ, bảo vệ tỷ giá và cân đối ngân sách nhà nước.

NGHỊCH LÝ VỀ THUẾ VÀNG TRONG NƯỚC

Theo VAFI, việc áp dụng thuế giá trị gia tăng (GTGT) cho vàng trang sức và vàng miếng theo phương pháp khấu trừ với thuế suất 10% sẽ giúp loại bỏ tình trạng đầu cơ ngắn hạn, lướt sóng và thổi giá. Hiện nay, chính sách miễn thuế GTGT cho vàng miếng khiến vàng trở thành kênh đầu tư không chính thức, tồn đọng dưới gầm giường, gây thiệt hại lớn về dòng tiền chảy vào hệ thống ngân hàng. VAFI ước tính, trữ lượng vàng của Việt Nam khoảng hơn 2.000 tấn, tương đương 250 tỷ USD theo giá thị trường, phần lớn đang bị “ngủ yên” mà không đóng góp vào ngân sách hay hệ thống ngân hàng.

Lợi ích của việc đánh thuế này còn nằm ở khả năng bảo vệ nội tệ, tăng dự trữ ngoại tệ và củng cố ổn định ngân hàng trung ương, khi dòng tiền đầu cơ trở về hệ thống ngân hàng, giúp duy trì chính sách lãi suất thấp và giữ vững tỷ giá. Chính phủ đang xem xét điều chỉnh để nâng cao tính hiệu quả của các chính sách này, đồng thời các cơ quan liên quan dự kiến sẽ có những bước đi nhằm kiểm soát luồng tiền chảy vào vàng, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô.

TỪ CHỐI ĐỀ XUẤT THUẾ VÀNG TẠI ĐỘNG THÁI

Trong khi đó, dự thảo áp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) với mức 0,1% cho giao dịch chuyển nhượng vàng miếng khiến nhiều chuyên gia phản đối. Ông Lưu Đức Huy, Phó cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, cho biết đề xuất này không đủ sức hạn chế dòng tiền đổ vào thị trường vàng. Với mức thuế quá thấp, sẽ không đủ để tạo ra tác dụng điều tiết, trong khi lại làm tăng tình trạng mua bán chui, buôn lậu vàng bất hợp pháp.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Ngọc Tú chỉ trích mức thuế suất này là quá sốc, dự báo giá vàng sẽ tiếp tục tăng cao trong nước, kéo theo gia tăng các hoạt động buôn lậu, làm rối loạn tỷ giá. Ông đề xuất mức thuế TNCN nên tăng lên 0,5% để đủ sức răn đe và điều tiết thị trường, đồng thời đề nghị Ngân hàng Nhà nước sớm công bố nguồn cung để thu hẹp chênh lệch giá vàng trong và ngoài nước còn khoảng 3-5 triệu đồng mỗi lượng.

Ý KIẾN CHĨNH CHỦ VỀ ĐÁNH THUẾ VÀNG

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI, ủng hộ mạnh mẽ đề xuất áp thuế GTGT với vàng. Theo ông, vàng là hàng hóa, và bởi vì nhà nước không khuyến khích tích trữ vàng nên cần áp dụng mức thuế thường như các loại hàng hóa thiết yếu khác hiện nay. Ông nhấn mạnh rằng việc thu thuế TNCN trên giá trị giao dịch là chưa công bằng, đặc biệt đối với những người tích trữ vàng lâu dài, có thể mất nhiều thu nhập khi bán lại vàng sau nhiều năm.

TS Nguyễn Trí Hiếu lại có quan điểm khác, cho rằng nên đánh thuế dựa trên lợi nhuận chứ không phải giá trị giao dịch. Ông đề xuất áp thuế lãi vốn (Capital Gains Tax) – tức dựa trên chênh lệch giữa giá mua và giá bán. Phương pháp này phù hợp hơn trong bối cảnh vàng vừa là tiền tệ, vừa hàng hóa, và giúp tránh tình trạng thuế chồng thuế hoặc đánh bạc trên biến động giá.

MÔI TRƯỜNG THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM

Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng các chính sách thuế khác nhau đối với vàng, từ thuế giá trị gia tăng, thuế tài sản, cho đến thuế lãi vốn. India, Thụy Sĩ, Thái Lan, Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và các quốc gia châu Âu đều có các quy định đa dạng dựa vào mục đích, loại hình vàng, thời gian nắm giữ và biến động thị trường. Nhìn chung, các nước này đều thừa nhận vai trò của thuế lãi vốn như một công cụ điều tiết thị trường hiệu quả hơn so với các phương pháp dựa vào giao dịch trực tiếp.

GIA TĂNG GIÁ VÀNG, THỊ TRƯỜNG NÓI GÌ?

Trong tháng 10, giá vàng miếng SJC đã tăng gần 10,4 triệu đồng mỗi lượng, đạt đỉnh khoảng 148 triệu đồng. Các doanh nghiệp vàng lớn như SJC, Bảo Tín Minh Châu, Phú Quý đều ghi nhận mức tăng tương ứng, đưa giá vàng trong nước cao hơn thế giới khoảng 15-20 triệu đồng mỗi lượng. Tình trạng này kéo theo lo ngại về sự tăng giá quá nóng khiến tâm lý đầu cơ diễn biến phức tạp, đồng thời làm tăng nguy cơ buôn lậu và mất cân đối trong cân đối cung cầu.

Điều tra, giám sát hoạt động kinh doanh vàng được xác định là nhiệm vụ trọng tâm của Chính phủ trong thời gian tới, nhằm bảo đảm thị trường vàng vận hành minh bạch, ổn định và không gây ra rủi ro cho nền kinh tế quốc gia. Các biện pháp này đều nằm trong kế hoạch tổng thể nhằm kiểm soát tốt hơn dòng vốn theo đà phát triển của nền kinh tế và ổn định chính sách tài khóa cũng như tỷ giá quốc gia.