TIMOR-LESTE LÊN KẾT, MỞ RA CHIẾC CỬA MỚI TRONG LÒNG ASEAN

Vào sáng qua ngày 26.10 tại thủ đô Kuala Lumpur, Malaysia, trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47, lãnh đạo các quốc gia thành viên đã chính thức ký kết quyết định kết nạp Timor-Leste vào gia đình ASEAN. Đây là thành quả dài hơi sau 14 năm nỗ lực vận động của quốc gia trẻ nhất khu vực, bắt đầu từ đơn xin gia nhập năm 2011.

HOÀN THIỆN ĐẠI GIA ĐÌNH ASEAN

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim nhấn mạnh rằng sự có mặt của Timor-Leste đã “hoàn thiện đại gia đình ASEAN”, khẳng định mối gắn kết và vận mệnh chung của khu vực. Thông cáo của ASEAN ghi rõ việc kết nạp thành viên thứ 11 này là bước đi mang tính biểu tượng, thể hiện sự chủ động mở rộng ảnh hưởng trong bối cảnh quốc tế đầy biến động.

Thủ tướng Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmao, chia sẻ niềm vui và hy vọng: “Đây không chỉ là giấc mơ đã thành hiện thực mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ cho hành trình của chúng tôi — hành trình bền bỉ, quyết tâm và đầy hy vọng.” Ông cho biết thêm đây không phải là điểm dừng, mà là chặng đường mở ra một chương mới đầy cảm hứng. Các quan chức và phóng viên tại địa phương cũng không giấu nổi xúc động khi chứng kiến quốc kỳ Timor-Leste được chính thức kéo lên cùng các quốc kỳ ASEAN khác.

Các nhà lãnh đạo Timor-Leste đều thể hiện niềm tự tin rằng đất nước mình sẽ góp phần thúc đẩy những thay đổi tích cực trong ASEAN. Trong cuộc phỏng vấn với Channel News Asia hồi tháng 9, Tổng thống Jose Ramos-Horta nhấn mạnh: “Ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là duy trì hòa bình, pháp luật, trật tự và an ninh cho đất nước. Chúng tôi không muốn tạo gánh nặng hay rắc rối mới cho ASEAN.” Ông còn bày tỏ mong muốn đăng cai tổ chức hội nghị cấp cao ASEAN lần đầu tiên vào năm 2029 khi điều kiện phù hợp.

QUAN HỆ TƯƠNG HỖ ĐƯƠNG ĐẦU

Theo Reuters, việc Timor-Leste trở thành thành viên là biểu tượng cho sự bao trùm không ngừng của ASEAN trong khu vực. Thủ tướng Gusmao cho biết, gia nhập khối sẽ giúp Timor-Leste kết nối sâu sắc hơn vào chuỗi cung ứng khu vực, khai thác thị trường hơn 600 triệu dân của ASEAN, đồng thời thu hút đầu tư và mở rộng liên kết kinh tế.

Chuyên gia Angeline Tan từ Viện Nghiên cứu chiến lược và quốc tế Malaysia nhận định rằng sự mở rộng này còn cho thấy khả năng thích ứng của ASEAN trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng. Bà nói: “Việc kết nạp Timor-Leste thể hiện cam kết của ASEAN đối với chủ nghĩa khu vực, tính cởi mở và bình đẳng trong tham gia.”

Tuy nhiên, việc gia nhập ASEAN cũng đặt ra những thách thức mới cho Timor-Leste về nâng cao năng lực cạnh tranh. Các tổ chức như Phòng Thương mại và Công nghiệp Timor-Leste hiện đang triển khai các chương trình đào tạo nhằm giúp doanh nghiệp và tổ chức địa phương nắm rõ các quy trình của thị trường ASEAN. Trong tương lai, việc đảm bảo thành viên mới thích ứng và phát triển theo hướng phù hợp của khối sẽ là bài toán quan trọng. Những bước đột phá như dự án cảng Tibar Bay từ năm 2022, lớn nhất của đất nước, đã tạo nền móng hạ tầng quan trọng nhằm thúc đẩy đa dạng hóa kinh tế.

NGÀY ĐẦU TRỞ THÀNH THÀNH VIÊN ASEAN

Trong khuôn khổ chuỗi hoạt động kéo dài 3 ngày tại Malaysia, các lãnh đạo ASEAN cùng đối tác đã thảo luận về hòa bình, phục hồi kinh tế và tăng trưởng bền vững với chủ đề “Bao trùm và Bền vững”. Phiên khai mạc đã diễn ra sôi động, trong đó lễ trao giải ASEAN ghi nhận những đóng góp nổi bật cho cộng đồng khu vực.

Bên lề hội nghị, các cuộc ký kết thỏa thuận hòa bình giữa Thái Lan và Campuchia đã thu hút sự chú ý, với sự chứng kiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim. Thủ tướng Malaysia gọi thỏa thuận này là “Hành động dũng cảm”, còn Thủ tướng Campuchia, Hun Manet, gọi ngày 26.10 là “ngày lịch sử”. Thủ tướng Thái Lan, Anutin Charnvirakul, nhận định đây là bước nền tảng cho hòa bình lâu dài.

Lần đầu tiên trong lịch sử, Tổng thống Trump tham dự một sự kiện của ASEAN tại Kuala Lumpur, sau đó ký kết các thỏa thuận hợp tác kinh tế, trong đó đặc biệt chú trọng đến nguồn khoáng sản chủ chốt. Ông khẳng định, “Nước Mỹ 100% đứng về phía ASEAN”, mong muốn trở thành đối tác vững chắc của khối trong các thế hệ tới. Ngoài ra, các cuộc hội đàm còn tập trung vào thúc đẩy thương mại, hợp tác khu vực và các vấn đề an ninh khác.

Chương trình sẽ kết thúc vào ngày 28.10 với lễ chuyển giao chức Chủ tịch ASEAN cho Philippines, đánh dấu bước chuyển mình của khối trong giai đoạn tiếp theo.