CÔNG NGHỆ ĐUỔI MÂY – CHIẾC CHÌA KHÓA CHO TƯƠNG LAI BỀN VỮNG CỦA NGƯỜI NHIỀU NƯỚC

Công nghệ đuổi mây, hay còn gọi là cloud seeding, đang gây tranh luận dữ dội về khả năng kiểm soát thời tiết của nhân loại. Công nghệ này không chỉ là một phương pháp đối phó với nạn hạn hán mà còn mở ra nhiều triển vọng mới trong quản lý nguồn nước và phát triển bền vững.

Công nghệ kiểm soát lượng mưa: Từ ứng dụng nông nghiệp đến những ngày trọng đại

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt và hiện tượng thiếu nước trở thành vấn đề toàn cầu, các quốc gia đã xem tạo mưa nhân tạo như một giải pháp chiến lược. Từ những nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đến các chiến dịch lớn, công nghệ này thể hiện tiềm năng to lớn nhưng cũng mang lại nhiều tranh cãi xung quanh tác động môi trường và sự an toàn.

Theo các nghiên cứu khoa học, quá trình này sử dụng các hạt nhân ngưng tụ như bạc iodide, potassium iodide hoặc đá khô để kích thích hình thành giọt nước trong mây. Khi đủ lớn, những giọt này sẽ rơi xuống dưới dạng mưa. Phương pháp phổ biến gồm phun từ máy bay, phóng tên lửa, pháo mang hóa chất hoặc dùng pháo sáng từ mặt đất để phát tán các hạt này lên mây.

Các quốc gia đã áp dụng công nghệ này trong các dịp quan trọng. Nga đã tiến hành gieo mây để ngăn mưa gây ảnh hưởng tới các lễ lớn như Ngày Quốc tế Lao động 1/5 năm 2016, dùng máy bay hoặc tên lửa thả các hóa chất nhằm làm mưa rơi sớm hơn khu vực khác, giúp đảm bảo thời tiết thuận lợi cho sự kiện. Trung Quốc cũng đã sử dụng công nghệ này trong lễ khai mạc Olympic Bắc Kinh 2008, với hơn 1.100 quả rocket nhằm “giải phóng” mưa trước giờ diễn ra sự kiện.

Tiến bộ đáng chú ý gần đây đến từ nhóm nghiên cứu của giáo sư Linda Zou tại Đại học Khalifa, UAE. Nhóm đã phát triển vật liệu nano chứa lõi muối NaCl, phủ ngoài bằng titanium dioxide, giúp hạt nano hoạt động hiệu quả hơn ở độ ẩm thấp (khoảng 65%) so với vật liệu truyền thống (cần độ ẩm trên 75%). Họ còn ứng dụng thành công các hạt nhân tạo băng cho mây lạnh, có thể hoạt động ở nhiệt độ -8°C, cao hơn nhiều so với công nghệ cũ.

TIỀM NĂNG VÀ THÁCH THỨC

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, gieo mây bằng bạc iodide có thể nâng lượng mưa lên từ 10-30% trong điều kiện tối ưu. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế còn phụ thuộc vào các yếu tố như loại mây, độ cao đáy mây, độ ẩm không khí và phương pháp triển khai. Các phân tích về chi phí – lợi ích cho thấy việc tăng năng suất nông nghiệp, giảm thiệt hại do hạn hán thường mang lại lợi ích kinh tế vượt trội so với chi phí đầu tư ban đầu.

Dù vậy, giới khoa học vẫn khuyến nghị các chính phủ cần dựa trên bằng chứng rõ ràng để triển khai, đồng thời theo dõi chặt chẽ và minh bạch trong quá trình thực hiện. Công nghệ này có thể giúp bổ sung nguồn nước, quản lý khí hậu cục bộ và ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp, môi trường hay tổ chức các sự kiện lớn.

Nhưng thách thức không ít. Hiệu quả của công nghệ còn chưa ổn định, chi phí cao, yêu cầu hạ tầng hiện đại và nhân lực có trình độ cao. Các lo ngại về tác động lâu dài của hóa chất sử dụng cũng nảy sinh, cùng với những tranh cãi về mặt pháp lý và đạo đức trong việc can thiệp vào thời tiết, đặc biệt là tại các khu vực biên giới.

Từ các chiến dịch quy mô quốc gia đến các nghiên cứu tiên phong về vật liệu mới, công nghệ tạo mưa nhân tạo đang bước vào giai đoạn phát triển mới. Để trở thành giải pháp bền vững, việc triển khai cần đảm bảo trách nhiệm, dựa trên cơ sở khoa học, minh bạch và hợp tác quốc tế.