NHÓM THÁP L ĐƯỢC “ĐÁNH THỨC” TRỞ LẠI VỚI PHÁT HIỆN ĐẨY MẠNH Ý NGHĨA QUÂN SỰ CỦA MỸ SƠN

Khu di tích Mỹ Sơn, từng nổi danh là trung tâm tôn giáo lớn nhất của người Chăm cổ đại, vừa trải qua một cuộc khai quật đầy bất ngờ tại nhóm tháp L sau hơn một thế kỷ chìm trong quên lãng. Nằm trong lòng thung lũng hẹp thuộc xã Thu Bồn, TP. Đà Nẵng, Mỹ Sơn không chỉ là một di sản văn hóa thế giới mà còn là biểu tượng của nền văn minh Chăm cổ đại.

LỊCH SỬ VÀ KHÁI QUÁT VỀ NHÓM THÁP L

Nhóm tháp L lần đầu được ghi nhận bởi nhà khảo cổ học người Pháp Henri Parmentier từ năm 1904, với mô tả sơ bộ là một công trình kiến trúc nhỏ bằng gạch hình chữ nhật, gồm hai cửa mở. Đến năm 1969, do chiến tranh khốc liệt, công trình này bị phá hủy hoàn toàn và gần như bị lãng quên. Mãi đến năm 2019, cuộc khai quật đầu tiên tại nhóm L đã mở ra những khả năng mới về quy mô và ý nghĩa của khu vực này.

NHỮNG PHÁT HIỆN MỚI VƯỢT NGOÀI MÔ TẢ CỦA NHÀ KHẢO CỔ

Trong khuôn khổ hợp tác quốc tế, các nhà khảo cổ tại Mỹ Sơn đã khai quật diện tích 150 m² từ tháng 5 đến tháng 7 năm nay, phát hiện thêm một nền móng mới gọi là L2 bên tây công trình đã biết. Cả hai đều nằm trên trục đông – tây, được bao quanh bởi tường gạch kiên cố, cho thấy rõ quy mô lớn hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu.

Các kết quả khảo cổ học này cho thấy khu tháp L có thể không chỉ đơn thuần là một đền thờ tôn giáo. Niên đại ước tính từ giữa thế kỷ 13 đến đầu thế kỷ 14, song quan trọng nhất chính là cấu trúc và vị trí của nó. Các nhà khảo cổ đã phát hiện một bức tường bao dài khoảng 200 m, cao 1,6 m, cùng lượng lớn ngói vỡ và những cấu trúc kiến trúc không mang đặc điểm của các công trình tôn giáo truyền thống.

PHÁC THẢO NƠI ĐÂY LÀ VĂN HÓA VÀ CHIẾN TRANH?

Tiến sĩ Patrizia Zolese, đại diện Quỹ C.M. Lerici (Ý), nhấn mạnh rằng công trình tại nhóm L hoàn toàn không có dấu vết của các đồ dùng thờ cúng hay trang trí tôn giáo như các đền tháp khác tại Mỹ Sơn. Thay vào đó, vị trí của nó trên đỉnh đồi cao, có thể nhìn bao quát toàn bộ thung lũng, phù hợp hơn với mục đích phòng thủ hoặc phòng tránh.

Chuyên gia này còn bày tỏ nghi ngờ rằng nơi đây không phải là một đền thờ tôn giáo cổ truyền, mà có thể là một công trình phòng thủ quân sự hoặc công trình dân dụng, đặc biệt khi phát hiện tường bao dài và cao.

Ý KIẾN CỦA CÁC CHUYÊN GIA VÀ QUẢN LÝ

Ông Nguyễn Công Khiết, quyền Giám đốc Ban Quản lý di sản Mỹ Sơn, chia sẻ rằng quan điểm về khu vực này là rõ ràng: không có cấu trúc đền tháp điển hình, và cổng vào khu tháp L khá rộng, khác biệt so với những cổng ra vào thường thấy. Ông cũng cho biết thêm, các nhà khoa học Ý sẽ tiếp tục phối hợp để xây dựng cơ sở dữ liệu nhằm chuẩn bị cho các cuộc khai quật tiếp theo vào năm 2026. Nếu giả thuyết này đúng, đây sẽ là phát hiện có ý nghĩa lớn trong việc hiểu rõ về kiến trúc và chiến lược phòng thủ của nền văn minh Chăm trong lịch sử.

CẦN NHIỀU NHIỀU NHIỀU HƠN VÀ KIÊN NHẪN

Theo ông Nguyễn Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học, người chủ trì dự án khai quật lần này, các kết luận hiện tại mới chỉ là giả thuyết tạm thời. Diện tích khai quật còn hạn chế trong khi di tích có phạm vi rộng lớn hơn nhiều, cần thực hiện các cuộc khai quật quy mô lớn hơn để xác định chính xác chức năng của khu tháp L.

Ông còn nghi ngại rằng toàn bộ quần thể Mỹ Sơn chủ yếu liên quan đến các đền tháp thờ cúng của vương quốc Chăm cổ, và có thể khu vực phòng thủ nằm ở phía ngoài, như khu “nhà đôi” – có thể là khu dành cho các hoạt động chuẩn bị, canh giữ hoặc phòng thủ.

TÂM ĐẮC VÀ GIẢ THIẾT

Dù còn nhiều tranh luận, các nhà nghiên cứu đều nhất trí rằng các giả thuyết về công trình L vẫn còn mở, cần thêm thời gian và dữ liệu để xác thực. Theo ông Quý, sau các cuộc khai quật mới, việc xem công trình này là một cổng hay một phần của hệ thống phòng thủ vẫn chưa thể kết luận chính xác. Dù vậy, giả thuyết của các chuyên gia trong và ngoài nước về tính chất phòng thủ quân sự của khu vực này là rất đáng để xem xét và nghiên cứu kỹ lưỡng.