KHÁM PHÁ NGÔI NHÀ GỖ HIẾM GẶP GIỮA RỪNG NÚI HÒN BÀ NGƯỜI ĐỨC TỬ TẾ VẪN ĐẾN THĂM ĐỂ TƯỞNG NIỆM

Sáng sớm trên con đường quanh co dẫn lên đỉnh Hòn Bà, sương trắng phủ kín khung cảnh. Những khúc cua tay áo uốn lượn như dẫn bước chân khách thăm quan vào một không gian huyền ảo của những năm đầu thế kỷ XX. Trên đỉnh núi cao gần 1.600 mét so với mực nước biển, bác sĩ Yersin đã chọn nơi này làm nơi nghiên cứu và nghỉ ngơi trong suốt hành trình khoa học của mình gần 110 năm trước đây.

Hành trình đến Hòn Bà không chỉ đơn thuần là chuyến du lịch sinh thái, mà còn là cuộc trở về quá khứ để hình dung bóng dáng của bác sĩ Pháp kiên trì, một nhà thám hiểm, nhà khoa học và nhà nông nghiệp tiên phong, từng dấn thân giữa rừng rậm để nghiên cứu và ghi chép lại những điều kỳ diệu của thiên nhiên.

Vào năm 1914, ông dựng lên căn nhà gỗ nhỏ trên đỉnh núi để phục vụ cho công việc nghiên cứu dài hạn. Sau này, khi ông không còn sử dụng, căn nhà đã hư hỏng xuống cấp, chỉ còn lại nền móng cũ. Đến nay, căn nhà được phục dựng lại theo nguyên mẫu, với khung gỗ mộc mạc, mái lợp tranh đơn sơ, mở cửa hướng ra trời mây trong lành.

Ngôi nhà hai tầng rộng khoảng 200m2 này đã chính thức được Bộ Văn hoá – Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử – văn hoá cấp quốc gia từ tháng 3/2023, trở thành điểm đến hấp dẫn trong hành trình khám phá di sản của thành phố biển Nha Trang.

Bên trong, không gian trưng bày gồm bàn làm việc, ống nghiệm, bản đồ, máy đo khí áp, nhật ký của Yersin gợi mở về một thế giới khoa học xen lẫn nét lãng mạn. Nhìn ra ngoài, là cảnh quan rừng nguyên sinh tĩnh lặng, nơi ông từng thử nghiệm nhiều loại cây mới, trong đó có quinquina – loại cây cung cấp vỏ thuốc trị sốt rét.

Chiếc giường cũ kỹ, chiếc giếng nước cùng các hiện vật liên quan tới đời sống sinh hoạt của bác sĩ trong thời gian sinh sống tại đây được bảo tồn, trở thành những minh chứng sống động cho những năm tháng âm thầm cống hiến của ông. Trong tầng một của căn nhà là nơi trưng bày các hình ảnh, hiện vật về cuộc đời và sự nghiệp của ông. Ở tầng hai, du khách có thể tham quan phòng ngủ, phòng làm việc và khu tưởng niệm bác sĩ Yersin.

Từ những chuyến thám hiểm rừng núi miền Trung, Yersin đã gắn bó cuộc đời mình với đất nước Việt Nam. Ông không chỉ nổi tiếng vì khám phá ra trực khuẩn dịch hạch – thành tựu thay đổi nền y học thế giới, mà còn bởi nỗ lực nghiên cứu khí hậu, hải dương học, trồng trọt các loại cây dược liệu. Chính khí hậu mát mẻ quanh năm tại Hòn Bà đã giúp ông thử nghiệm nhiều loài cây mới, góp phần vào sự nghiệp y học và nông nghiệp của đất nước.

Alexandre Yersin sinh năm 1863 tại Thụy Sĩ, học y tại Pháp rồi đến Việt Nam từ năm 1891 như một bác sĩ hải quân. Trước sự khám phá quan trọng về bệnh dịch hạch tại Hồng Kông, ông chọn sống cuộc đời giản dị ở Nha Trang, xây dựng căn nhà gỗ kiêm phòng thí nghiệm bên bờ biển. Ông đã mở trạm xá miễn phí, đi bộ và đi ngựa khám chữa bệnh cho người dân nghèo, được mọi người gọi thân mật là “Ông Năm”.

Ngày 1/3/1943, sau hơn 50 năm gắn bó, bác sĩ Yersin đã trút hơi thở cuối cùng tại ngôi nhà nhỏ ở xóm Cồn, Nha Trang, hưởng thọ 80 tuổi. Ông được an táng tại Suối Dầu, hướng mặt về biển, theo di nguyện của chính mình, giản dị như cuộc đời ông đã sống. Người dân Khánh Hòa vẫn đến viếng, mang hoa và gọi ông một cách gần gũi như người thân trong gia đình.

Nha Trang – Khánh Hòa hiện còn lưu giữ nhiều địa danh, di tích liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp của Yersin: Bảo tàng Yersin tại Viện Pasteur, chùa Linh Sơn (nơi ông từng làm việc), khu mộ, nhà làm việc trên Hòn Bà, cùng các đường phố, trường học, bệnh viện mang tên ông. Trong đó, nhà làm việc của ông nằm giữa thiên nhiên tươi đẹp luôn là điểm đến đầy cảm xúc cho du khách muốn hiểu rõ hơn về một nhân vật vĩ đại đã góp phần hình thành nên phần lịch sử của vùng đất này.

Ngày nay, du khách có thể tham gia các tour du lịch để khám phá ngôi nhà gỗ của bác sĩ Yersin, đi qua những đoạn đường ngoằn ngoèo, uốn lượn giữa khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà. Không khí mát lành, dịu nhẹ cùng cảnh quan rừng già đưa du khách trở về một thời huyền thoại của những tâm hồn dũng cảm, đam mê nghiên cứu và cống hiến không mệt mỏi vì đất nước.