Khoảng 99% dự án tiền số thất bại và dễ dàng trở thành những vụ lừa đảo

Trong bối cảnh thị trường tiền số ngày càng phát triển, không ít nhà đầu tư đã phải nhận trái đắng khi những dự án ngọn ngành, không rõ nguồn gốc, nhanh chóng biến mất sau khi thu hút hàng trăm tỷ đồng. Các vụ án lừa đảo liên tiếp xảy ra cho thấy phần lớn các dự án tiền số khi mới ra đời đều tiềm ẩn rủi ro cao, thậm chí nguy cơ mất trắng tiền của nhà đầu tư là rất lớn.

Một ví dụ điển hình là vụ án AntEx, do ông Nguyễn Hòa Bình cùng đồng phạm bị cáo buộc chiếm đoạt hàng trăm tỷ đồng thông qua việc phát hành và bán đồng tiền số không có giá trị thực tế. Cơ quan điều tra xác định từ tháng 8 đến 11 năm 2021, nhóm này đã huy động được khoảng 33,2 tỷ đồng từ gần 30.000 nhà đầu tư, với số tiền về ví điện tử là 4,5 triệu USDT tương đương 117 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau khi dự án không còn khả năng hoạt động từ năm 2022, toàn bộ số tiền đã biến mất, dẫn đến thiệt hại lớn cho người góp vốn.

Không chỉ riêng AntEx, các vụ lừa đảo khác vẫn tiếp tục nổi lên như vụ triệt phá nhóm kinh doanh đa cấp trái phép dưới hình thức mua bán tiền mã hóa PaynetCoin, huy động hàng tỷ USD hay các dự án như Wingstep, Naga Kingdom bị sập chỉ sau vài tháng hoạt động, khiến hàng ngàn nhà đầu tư mất trắng. Trung tâm như vụ án gần nhất ở tỉnh Đồng Nai với gần 10.000 tỷ đồng bị chiếm đoạt qua mô hình huy động vốn đa cấp, cấm đầu tư từ trước đã minh chứng rõ ràng về mức độ rủi ro cực kỳ cao của thị trường này.

RỦI RO NGÀY CÀNG DỄ DÀNG “ĐỤC NƯỚC BÉO CÒ”

Chính phủ Việt Nam mới đây đã thử nghiệm thị trường tài sản mã hóa, trong đó có tiền số. Mặc dù giúp mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, song đây cũng là môi trường tiềm ẩn nhiều cạm bẫy. Dù chưa có doanh nghiệp nào được cấp phép hoạt động chính thức, thì hàng loạt nền tảng tiền số vượt ranh giới, chào mời, dụ dỗ nhà đầu tư vẫn tràn lan. Các chuyên gia cảnh báo, nhà đầu tư cần đặc biệt cảnh giác trước các sàn giao dịch không rõ nguồn gốc, cam kết lợi nhuận phi thực tế hay thiếu minh bạch về công nghệ.

TS Trần Hùng Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển công nghệ ngân hàng, cho biết: “Vụ án AntEx là một bài học đắt giá nhưng không quá bất ngờ. Rủi ro của lĩnh vực này chủ yếu nằm ở các dấu hiệu như lời hứa lợi nhuận phi thực tế, đội ngũ phát triển mập mờ, tài liệu giới thiệu sơ sài, tập trung vào marketing hơn công nghệ, thiếu minh bạch kỹ thuật và cộng đồng bị kiểm soát chặt chẽ.”

Chuyên gia thị trường tài chính Phan Dũng Khánh cũng nhấn mạnh rằng, lừa đảo trong lĩnh vực này luôn tiềm ẩn và có thể xảy ra bất cứ lúc nào, ngay cả trong thị trường tài chính đã tồn tại lâu dài. Nhà đầu tư cần trang bị kiến thức cơ bản, như đọc Sách Trắng của dự án, kiểm tra rõ về đội ngũ sáng lập và các cơ quan kiểm toán để tự bảo vệ mình trước những rủi ro không lường trước.

LÀM GÌ ĐỂ PHÒNG NGỪA LỪA ĐẢO TRONG THỊ TRƯỜNG TIỀN SỐ?

TS Trần Hùng Sơn nhấn mạnh việc xây dựng hành lang pháp lý phù hợp, thông minh là rất cần thiết để bảo vệ nhà đầu tư. Đồng thời, không thể bỏ qua việc nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan chức năng, kết hợp công nghệ phân tích dữ liệu chuỗi khối và cảnh báo sớm các dấu hiệu bất thường. Người dân cần chủ động tự trang bị kiến thức, nhận diện các dấu hiệu lừa đảo, từ đó hạn chế tối đa rủi ro.

Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cũng đề cập rằng, việc quy định rõ ràng và sớm cấp phép cho các doanh nghiệp hợp pháp hoạt động trong lĩnh vực này sẽ giúp giảm thiểu các vụ lừa đảo. Ngoài ra, việc công khai báo cáo, kiểm toán dự án và minh bạch thông tin sẽ giúp thị trường tài sản số phát triển lành mạnh, bền vững hơn.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng để xây dựng niềm tin và hạn chế các rủi ro trong kỷ nguyên chuyển đổi số, trong đó tiền số và tài sản mã hóa là những cơ hội lớn kèm theo thách thức không nhỏ.

Thị trường tài sản mã hóa mở ra nhiều cơ hội lớn nhưng không ít rủi ro, đặc biệt là các đồng coin loại rác dễ bị lợi dụng. Nhà đầu tư cần tỉnh táo, cẩn trọng trong từng quyết định để tránh mất tiền trong những trò lừa đảo tinh vi đang ngày càng tinh vi hơn.