DI TÍCH HƠN 100 TUỔI Ở NHA TRANG ĐANG RƠI VỀ DÒNG XOÁY CỦA VẤN ĐỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN

Ngày 31.7, Sở VH-TT-DL Khánh Hòa đã xác nhận rằng phương án trùng tu di tích lầu Bảo Đại vẫn còn gặp nhiều vướng mắc chờ giải quyết. Trước đó, sở này đã phối hợp với các sở, ban ngành, địa phương có liên quan để lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư gửi Hội đồng thẩm định của tỉnh. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn tồn tại một số khó khăn, đặc biệt liên quan đến phương án sử dụng chung hạ tầng như giao thông, điện, nước, thuộc phạm vi trách nhiệm của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Sở Xây dựng.

LÀM SỨC SỐNG CHO DI TÍCH HƠN 100 NĂM TUỔI

Lầu Bảo Đại, nằm trên đỉnh núi Cảnh Long (còn gọi là núi Chụt, phường Nha Trang), do người Pháp xây dựng từ năm 1923. Ban đầu, nơi đây gồm 5 biệt thự mang phong cách kiến trúc pha trộn giữa phương Tây và nghệ thuật hoa viên phương Đông, nhằm làm nơi sinh sống cho các kỹ sư, nhân viên quốc tế của Viện Nghiên cứu Biển (nay là Viện Hải dương học Nha Trang). Kiến trúc độc đáo này đã thu hút nhiều du khách thập phương đến tham quan.

Trong đó, mỗi biệt thự đặt tên theo loại cây xung quanh như Xương Rồng, Hoa Sứ, Hoa Giấy, Phượng Vỹ và Cây Bàng. Đặc biệt, biệt thự Nghinh Phong (Xương Rồng) và Vọng Nguyệt (Hoa Sứ) từng là nơi nghỉ dưỡng của vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương. Những căn biệt thự xây dựng theo phong cách cổ điển Pháp, hài hòa với cảnh quan hoa viên quy mô, tạo thành một biểu tượng văn hóa lịch sử của địa phương.

NỖI NHỚ MỖI KÝ ỨC VÀ VẤN ĐỀ BẢO TỒN

Tháng 10.1995, tỉnh Khánh Hòa đã công nhận khu biệt thự Cầu Đá – lầu Bảo Đại là di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh. Tuy nhiên, đến nay, di tích này mới chỉ được xếp hạng cấp tỉnh và chưa được công nhận là di tích quốc gia. Đến tháng 9.2011, UBND tỉnh đồng ý giao di tích cho liên doanh giữa Tập đoàn Khánh Việt (Khatoco) và Tập đoàn Hà Đô thành lập Công ty cổ phần đầu tư Khánh Hà để thực hiện dự án phát triển khu biệt thự nghỉ dưỡng cao cấp.

Tuy nhiên, dự án này gặp phải nhiều khó khăn, sai sót từ phía chủ đầu tư, dẫn đến việc đình chỉ thi công. Tháng 8.2013, tỉnh Khánh Hòa thu hồi quyền quản lý và giao lại cho Tập đoàn Hà Đô cùng các biệt thự cổ để phát triển dự án cao cấp 5 sao. Gần đây, vào tháng 5.2023, UBND tỉnh quyết định thu hồi gần 9.300 m2 đất liên quan đến các biệt thự của Công ty cổ phần đầu tư Khánh Hà, đồng thời yêu cầu chấm dứt hoạt động của doanh nghiệp này.

Di tích đã rơi vào tình trạng hoang phế suốt 12 năm

Sau khi thu hồi đất, các biệt thự cổ được bàn giao cho Trung tâm Bảo tồn Di tích Khánh Hòa quản lý. Tuy nhiên, đến nay, khu vực này vẫn chưa được tôn tạo, khai thác để đón khách tham quan như trước. Nhiều ý kiến cho rằng, việc để di tích này rơi vào cảnh hoang tàn suốt hơn một thập kỷ là một mất mát lớn về văn hoá, lịch sử, cần có các giải pháp cấp bách để bảo vệ và phát huy giá trị di tích.