MỘT TRUNG TÂM – HAI ĐIỂM ĐẾN: ĐỊNH HƯỚNG MỚI CHO VƯƠN TẦM QUỐC TẾ

Tại Hội nghị về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tổ chức gần đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đề cập đến chiến lược “một trung tâm – hai điểm đến”. Cụ thể, sẽ thành lập hai cơ quan điều hành tại TP.HCM và Đà Nẵng, song song cùng một cơ quan giám sát chung và một tòa án chung để giải quyết các tranh chấp nếu có. Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành khẩn trương ban hành các nghị định cần thiết để trung tâm chính thức vận hành trong tháng 11 tới. Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo chung, do Thủ tướng phụ trách, gồm các thành viên thuộc các bộ ngành liên quan. Trung tâm dự kiến sẽ vận hành dựa trên nền tảng số hóa và trí tuệ nhân tạo, mang tính cạnh tranh cao, nhằm thu hút nguồn lực phát triển từ con người, trong nước lẫn quốc tế, với đội ngũ chuyên gia đa lĩnh vực.

ĐÀ NẴNG VÀ TP.HCM ĐỀU CÓ TRUNG TÂM TÀI CHÍNH QUỐC TẾ

Để các trung tâm này có thể thu hút và giữ chân các chuyên gia hàng đầu, cần thiết lập cơ chế, chính sách ưu đãi tối đa, tạo ra một hệ sinh thái hài hòa giữa con người, xã hội và thiên nhiên. Đặc biệt, hai thành phố cần phát huy tối đa các lợi thế về mặt hạ tầng, giao thông, giáo dục, y tế, văn hóa và thể thao, để tạo điều kiện sống thuận lợi. Thủ tướng cũng nhấn mạnh đến việc xây dựng môi trường chính sách rõ ràng, dễ dự đoán, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và đổi mới, giữa tinh hoa nhân loại và bản sắc văn hóa Việt Nam. Các cơ quan dịch vụ tài chính, phi tài chính cần có cơ chế cấp phép linh hoạt, chủ yếu dựa trên hậu kiểm, giảm thủ tục tiền kiểm, trong đó khung pháp lý minh bạch, tự chủ và có chính sách ưu đãi rõ ràng là điều kiện tiên quyết. Trong quá trình phát triển, trung tâm còn phải chú trọng chuyển giao công nghệ, coi trọng yếu tố con người như yếu tố quyết định thành công.

Theo nhận định của PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM, việc đưa TTTCQT hoạt động có thể thực hiện ngay từ tháng 11, vì công tác chuẩn bị đã được triển khai từ lâu. Quá trình vận hành và hoàn thiện công nghệ, kỹ thuật sẽ kéo dài khoảng 3-5 năm, là tiến trình nhanh hơn đáng kể so với các trung tâm quốc tế khác, nơi phải mất tới 20-30 năm mới hoàn thiện. Các chiến lược nổi bật như mô hình thử nghiệm có kiểm soát fintech (sandbox), thu hút các tập đoàn tài chính lớn với ưu đãi thuế và chính sách thị thực dễ dàng là các điểm nhấn giúp trung tâm phát triển nhanh chóng. Thủ tục hành chính sẽ được tối giản tối đa thông qua cơ chế “một cửa”, hồ sơ trực tuyến, thẩm định nhanh và công nhận tự động cho các tập đoàn danh tiếng như Fortune 500. Điều này giúp đưa trung tâm nhanh chóng vào hoạt động, tối ưu hóa cơ chế vận hành và giảm thiểu phiền hà.

BAN HÀNH KHUNG PHÁP LÝ VÀ THỂ CHẾ VƯỢT TRỘI

Việc chính thức vận hành trung tâm còn đòi hỏi phải có khung pháp lý rõ ràng, đồng bộ, và các nghị định hướng dẫn liên quan. TS Trần Hoàng Ngân, đại biểu Quốc hội, cho biết Nghị quyết số 222 của Quốc hội về TTTCQT đã chính thức có hiệu lực từ tháng 9, giao Chính phủ xây dựng các quy định chi tiết. Các bộ ngành đã tiến hành lấy ý kiến và xây dựng các nghị định liên quan, như chính sách tài chính và quy định về trung tâm trọng tài quốc tế. Khi các nghị định này được ban hành, TP.HCM và Đà Nẵng sẽ có cơ sở pháp lý đầy đủ để thành lập và vận hành trung tâm, cùng với xây dựng cơ chế quản lý, nhân sự, và quy chế hoạt động. Đặc biệt là khai thác các dịch vụ tài chính như ngân hàng quốc tế, để thu hút các tổ chức quốc tế tham gia.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường ĐH Fulbright Việt Nam, nhấn mạnh rằng thể chế đặc biệt là yếu tố quyết định thành công của trung tâm. Cần xây dựng một khung pháp lý minh bạch, thân thiện với đổi mới, tự do hóa các dòng vốn, như giao dịch ngoại tệ và chuyển lợi nhuận xuyên biên giới, đồng thời áp dụng các chuẩn quốc tế hoặc mô hình “vùng đặc quyền pháp lý” như UAE hay Kazakhstan. Chế độ giải quyết tranh chấp cần độc lập, có thể kết hợp giữa trọng tài thương mại quốc tế và tòa tài chính chuyên biệt. Đồng thời, phải có cơ chế cấp phép “một cửa”, điện tử hóa toàn bộ quy trình, tích hợp các chính sách ưu đãi thuế và miễn giảm, nhằm thu hút dòng vốn và nhân tài quốc tế đầu tư lâu dài.

Ông Nguyễn Quang Huy, Giám đốc Khoa Tài chính – Ngân hàng Trường ĐH Nguyễn Trãi, đồng tình rằng trung tâm cần bắt đầu bằng quy trình “vừa làm vừa hoàn thiện”. Giai đoạn đầu tập trung xây dựng khung quản trị, chính sách và hệ thống công nghệ phù hợp, hướng tới khả năng vận hành linh hoạt, nhanh chóng. Thứ đến là hoàn thiện các chính sách thuế và pháp lý liên quan dòng vốn quốc tế, cũng như phòng chống rửa tiền. Chất lượng đội ngũ nhân lực sẽ quyết định sự phát triển bền vững của trung tâm. VN cần tập trung đào tạo nhân lực có tư duy toàn cầu, am hiểu luật, tài chính, công nghệ và quản trị rủi ro, đồng thời thu hút nhân tài quốc tế về làm việc và giảng dạy. Trung tâm không chỉ là nơi giao dịch, mà còn là hệ sinh thái thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, và xây dựng ngành công nghiệp dịch vụ tài chính xuất khẩu dựa trên tri thức và công nghệ.

KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TOÀN DIỆN VÀ HƯỚNG TỚI TĂNG TRƯỞNG BỀN VỮNG

Chuyên gia TS Nguyễn Trí Hiếu cảnh báo, việc xây dựng khung pháp lý chỉ mới là điều kiện cần thiết. Để trung tâm hoạt động hiệu quả, cần có kế hoạch hành động chi tiết, rõ ràng, dễ thực thi và điều chỉnh phù hợp thực tế. Kế hoạch này cần xác định rõ phạm vi hoạt động, quy trình cấp phép, công tác giám sát, chính sách ưu đãi, cũng như các bước chuẩn bị về hạ tầng, nhân lực và công nghệ, nhất là tích hợp các công nghệ tiên tiến như AI. Đội ngũ chuyên gia, nhân viên có năng lực cao là yếu tố quyết định thành công của trung tâm.

THÚC ĐẨY HUY ĐỘNG VỐN NƯỚC NGOÀI VÀ MỞ RỘNG CƠ HỘI ĐẦU TƯ

Trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng kinh tế trong nước cao và nhu cầu vốn lớn hơn khả năng huy động từ tín dụng, việc vận hành trung tâm tài chính quốc tế sẽ giúp VN thu hút nguồn vốn từ nước ngoài. Trung tâm có thể mời gọi các tập đoàn quốc tế, trở thành trung tâm huy động vốn của khu vực Đông Nam Á và châu Á. Kinh nghiệm từ Hồng Kông cho thấy mô hình này đã huy động tới 80% vốn cho Trung Quốc năm 1997. Việt Nam hoàn toàn có thể vận dụng các giải pháp công nghệ mới như AI, Blockchain để vận hành hiệu quả và cạnh tranh. Việc này không chỉ giúp tăng cường khả năng thu hút vốn, mà còn nâng cao hình ảnh quốc gia trên thị trường quốc tế, thúc đẩy các dòng vốn đầu tư dài hạn, nâng cao vị thế của nền kinh tế Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.