NIỀM TIN ĐÃ VỠ, BÀI HỌC ĐẮT GIÁ CHO XÃ HỘI HIỆN ĐẠI

Niềm tin của chúng ta một lần nữa bị xói mòn trước những biến cố xảy ra trong xã hội ngày càng phức tạp. Những câu chuyện về những người được xem là hình mẫu của lòng tốt hay sự tử tế bỗng chốc biến thành bằng chứng của sự giả dối và lừa dối, khiến niềm tin của công chúng xuống dấp thấp không phanh.

Gần đây, chúng ta chứng kiến sự sụp đổ của niềm tin dành cho Đào Quang Hà, chàng trai trẻ từng gây ấn tượng mạnh với câu chuyện đạp xe từ Hà Nội vào TP.HCM để đón lễ A50, thể hiện sự giản dị và chân thành. Nhưng rồi, thông tin về việc anh bị tạm giữ để điều tra hành vi chiếm đoạt tiền từ thiện khiến dư luận không khỏi thất vọng. Trước đó không lâu, doanh nhân Shark Bình cũng bị khởi tố, tạm giam vì cáo buộc lừa đảo liên quan đến dự án tiền số, thể hiện rõ sự đảo lộn niềm tin vào những biểu tượng của sự thành công và truyền cảm hứng.

Sự thật được phơi bày: những hình ảnh từng khiến người ta tin tưởng ngày nào giờ trở thành những chiếc bóng nhạt nhòa. Niềm tin ban đầu dựa trên những câu chuyện tử tế, những hình mẫu đạo mạo nay bị khơi dậy bởi những màn lừa đảo tinh vi, biến từ thiện thành hình thức đầu tư sinh lời, từ những tấm gương chân thành trở thành công cụ kiếm lợi cá nhân. Các chiến dịch kêu gọi từ thiện, quảng cáo, xây dựng thương hiệu cá nhân đều bị vận hành theo cơ chế tương tự, nơi lòng tốt trở thành mặt hàng có thể mua bán.

Chủ nghĩa giả tạo lan rộng, niềm tin bị biến thành một dạng tiền tệ không có bảo chứng, nơi cảm giác an toàn dựa trên danh nghĩa hình thức. Những người tự xưng là doanh nhân truyền cảm hứng, những “sao” đình đám đã nhanh chóng biến mất uy tín khi bị điều tra, để lộ ra sự thật về những “bụi bẩn” đằng sau chiếc mũ bề ngoài lịch thiệp. Bản chất của niềm tin đã trở thành một dạng tiền tệ phi pháp lý, dễ dàng bị mua bán, đầu cơ, mà không ai kiểm soát được.

Nguy hiểm nằm ở chỗ: Khi niềm tin bị thổi phồng, tiếp tục bị đem ra làm công cụ lợi ích, đạo đức trở thành con số, cảm xúc trở thành nội dung câu khách. Hệ quả là xã hội không còn kỳ vọng, mọi giá trị tử tế đều bị lơ là, thay vào đó là sự thờ ơ ngày càng phổ biến. Người dân dần trở nên lạnh lùng, ngừng hy vọng, thay vào đó là những phản ứng dè chừng, xem như mọi chuyện đã “chuyện thường ngày”. Thái độ này mang theo một hệ quả nguy hiểm — xã hội không còn muốn tin vào điều tốt đẹp nữa, những nụ cười trở nên giả tạo và nghi ngờ.

Có thể nói, khi niềm tin bị vấy bẩn, xã hội sẽ chuyển sang một trạng thái thờ ơ, đó là biểu hiện của sự kiệt quệ về tinh thần. Những vụ việc bê bối kéo dài khiến cộng đồng trở nên mệt mỏi, mất hết sức để phản ứng, phản xạ tự nhiên là rút lui khỏi các giá trị đạo đức và tử tế. Những niềm tin tưởng ngày xưa trở thành ký ức xa xưa, nhường chỗ cho sự trưởng thành trong nhận thức, khi con người không còn dễ dàng đặt niềm tin mù quáng.

Tuy nhiên, trong đống tro tàn đó, vẫn còn tồn tại sự tỉnh táo. Người dân ngày nay không còn dễ dàng bị đánh lừa, họ đã học cách nhìn nhận sự thật qua các tín hiệu minh bạch, rõ ràng hơn. Những hành động chân thành dù nhỏ bé, những người sống tử tế ngay trong cuộc đời thường chẳng cần tạo dựng hình ảnh hay cố tình khoe khoang. Đó chính là dạng niềm tin trưởng thành, vô hình nhưng bền vững hơn rất nhiều.

Chúng ta không nên sợ hãi khi niềm tin bị lung lay. Thay vào đó, đó là cơ hội để xã hội nhìn nhận lại các giá trị chân chính, để hiểu rằng niềm tin không phải là thứ bất biến. Nó cần được rèn luyện, củng cố qua từng hành động thực tế, qua sự minh bạch và trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức. Những cú sốc đã chứng minh rằng, chỉ khi trải qua những vết rạn nứt, con người mới trưởng thành hơn, biết phân biệt rõ đâu là ánh sáng thiêng liêng, đâu chỉ là đèn flash phù phiếm.

Việc mất niềm tin không nhất thiết phải dẫn tới sự diệt vong. Đó chính là bài học giá trị để chúng ta biết trân trọng và giữ gìn những điều tốt đẹp, đồng thời nghiêm khắc hơn với chính mình. Có như vậy, xã hội mới có thể phục hồi và phát triển bền vững, dựa trên nền tảng của sự trung thực, minh bạch và trách nhiệm. Trong quá khứ, những vết rạn nứt có thể khiến lòng người chai lì, nhưng chúng cũng là những bước đi cần thiết để mỗi cá nhân, tổ chức tự nhìn nhận lại và chỉnh đốn lại hành trình của chính mình.

Niềm tin đã vỡ, nhưng từ đó, chúng ta học được cách nhìn đời bằng đôi mắt tỉnh táo hơn, không còn dễ bị lung lay bởi hào quang phù du. Và chính sự tỉnh táo đó sẽ giúp xây dựng một xã hội có giá trị thực sự, không dựa trên ảo ảnh nhất thời mà bền vững qua thời gian.