Việt Nam đứng trước thách thức lớn về ô nhiễm không khí khi đang dần trở thành một trong những quốc gia có chất lượng không khí kém nhất khu vực ASEAN. Trong bối cảnh này, các chuyên gia và nhà quản lý đang đưa ra những giải pháp mạnh mẽ nhằm kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi xanh cho hành trình bảo vệ bầu trời trong lành.

PHÁT BIỂU TẠI TỌA ĐÀM VÌ TƯƠNG LAI XANH TRONG CHIẾN DỊCH BẢO VỆ BẦU TRỜI XANH
Ngày 10.9 tại Hà Nội, bà Lê Thái Hà, Giám đốc điều hành Quỹ Vì tương lai xanh, đã dẫn dắt cuộc trao đổi về tình hình chất lượng không khí Việt Nam. Theo báo cáo quốc tế mới đây, Việt Nam xếp thứ 22 – 23 về mức độ ô nhiễm không khí trên toàn cầu, là quốc gia có chất lượng không khí thứ hai trong ASEAN sau Indonesia. Hà Nội từng nằm trong nhóm 8 thủ đô ô nhiễm nhất thế giới, và năm 2023, trung bình nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Việt Nam cao gần 6 lần so với mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Thật đáng lo ngại, chỉ có một ngày trong năm tại Hà Nội chất lượng không khí đạt mức trung bình, còn lại đều xếp ở mức kém hoặc rất kém. Bà Hà ước tính ô nhiễm gây ra khoảng 60.000 ca tử vong sớm mỗi năm tại Việt Nam.

Chuyên gia cảnh báo rằng ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM ngày càng nghiêm trọng, nguyên nhân chủ yếu gồm phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hoá thạch, hoạt động xây dựng, đốt rác hoặc rơm rạ ngoài nội đô. Thách thức này đòi hỏi phải chuyển đổi số để thúc đẩy chuyển đổi xanh, bảo vệ quyền được hít thở không khí trong lành. Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, TS Hoàng Dương Tùng, nhấn mạnh: Các chính sách như kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông, phát triển giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng xe điện đều là những bước đi cần thiết để cải thiện tình hình.

Chúng ta đã thấy rõ những nỗ lực của Hà Nội trong việc đề ra lộ trình cấm xe máy xăng trong năm 2026 và hướng tới mục tiêu 50% xe buýt và toàn bộ taxi sử dụng điện vào năm 2030. Bên cạnh đó, các bộ ngành đang đồng bộ triển khai các giải pháp như nâng chuẩn khí thải, áp dụng thuế môi trường, giám sát chất lượng không khí theo thời gian thực và tăng cường hợp tác liên ngành để xử lý vấn đề một cách toàn diện.

PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT ĐỐI TƯỢNG ĐỐT RƠM RẠ VỚI CÔNG NGHỆ DRONE
Bà Nguyễn Thị Thiên Phương, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, nhấn mạnh bài học từ các nước đi trước cho thấy cần thời gian dài, ít nhất 10-20 năm, để thay đổi sâu sắc nguồn phát thải gốc. Hiện Cục Môi trường đang trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo quy chuẩn kỹ thuật về khí thải với xe ô tô và mô tô tại Hà Nội và TP.HCM, nhằm kiểm soát những nguồn phát thải nhỏ lẻ trong đô thị.

Trong chương trình giải pháp, việc sử dụng các thiết bị bay không người lái (drone) được đề ra để theo dõi, phát hiện các hoạt động đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp và bụi từ các công trường xây dựng. Phó Cục trưởng nhấn mạnh: “Nguồn lực để giải quyết ô nhiễm cần đa dạng hóa, trong đó vai trò của các địa phương như Hà Nội, TP.HCM là vô cùng quan trọng. Các chính sách về xây dựng mạng lưới giao thông xanh, kiểm soát khí thải, quản lý hoạt động nông nghiệp và công nghiệp đều phải được triển khai quyết liệt.”

Các chuyên gia đều đồng lòng khẳng định rằng việc chấm dứt thói quen đốt rơm rạ, giảm thiểu hoạt động gây bụi và khí thải nhỏ lẻ chính là chìa khóa để tiến tới bầu trời trong lành hơn. Công nghệ drone sẽ là công cụ chủ đạo giúp theo dõi, xử lý những vấn đề còn khó kiểm soát bằng các phương pháp truyền thống.

Trong bối cảnh đó, sự chủ động của các chính quyền địa phương và sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành chức năng sẽ quyết định thành công của chiến lược dài hơi này. Quản lý chặt chẽ các hoạt động xây dựng, vận hành giao thông xanh và kiểm soát khí thải là những bước tiến thiết yếu để hướng tới một môi trường sạch hơn, bầu trời xanh hơn trong tương lai gần.