GIẢI MỎI GIẤC MƠ MIỀN ĐẤT HỨA: LAO ĐỘNG NHẬP CƯ VÀ CUỘC SỐNG GIAN NAN TẠI TP.HCM

Hàng chục năm trước, người ta vẫn thường truyền tai nhau rằng khi rời khỏi các cánh đồng, bến sông và lên xe vào thành phố, có thể tìm thấy cơ hội việc làm và đổi đời. Thật vậy, TP.HCM từng là miền đất hứa, nơi những khu công nghiệp mọc lên như biểu tượng của sự phát triển, và những người lao động nhập cư mang theo ước mơ về cuộc sống tốt đẹp hơn với những đồng lương ít ỏi. Những câu chuyện về các lao động như bà Phạm Thị Điều, người Thanh Hóa đã vượt qua biết bao khó khăn để gắn bó với công việc và gia đình; hay chị Nguyễn Thị Nhạn, người Ninh Bình, cũng ẩn chứa những trăn trở của hàng triệu người đang ngày đêm lao lực vì tương lai của con cái.

Tuy nhiên, sau đại dịch Covid-19, hình ảnh về lực hút của TP.HCM bắt đầu thay đổi rõ rệt. Các số liệu thống kê cho thấy dân số cơ học tại các phường, xã giảm đi rõ rệt, phản ánh thực tế người lao động không còn đổ xô về thành phố như xưa nữa. Chính quyền và các chuyên gia đều thừa nhận rằng, chi phí sinh hoạt tăng cao, việc làm bấp bênh, cùng với những khó khăn về nhà ở khiến cho việc giữ chân lực lượng lao động nhập cư trở nên ngày càng khó khăn hơn.

Trong một tuyến video gần đây, nhiều công nhân đã chia sẻ về hành trình mưu sinh và những trăn trở của họ khi đối mặt với chi phí sinh hoạt ngày càng leo thang. Một công nhân với mức lương khoảng 5-6 triệu đồng một tháng phải đối mặt với thực tế rằng chi phí tối thiểu để sống tại TP.HCM đã vượt quá mức đó rất nhiều. Theo dữ liệu của Numbeo, một người độc thân cần ít nhất 11,4 triệu đồng mỗi tháng để trang trải sinh hoạt, trong khi một gia đình bốn người cần tới hơn 40 triệu đồng – chưa kể tiền thuê nhà. Trong khi đó, mức “đủ sống” trung bình của các nghiên cứu chỉ khoảng 8,6 triệu đồng/người/tháng, còn thu nhập trung bình của lao động tại thành phố năm 2023 mới đạt khoảng 6,5 triệu đồng, tạo ra một khoảng cách ngày càng lớn.

Thống kê từ Trung tâm Dịch vụ Việc làm TP.HCM cho thấy, hậu COVID-19, số lượng hồ sơ trợ cấp thất nghiệp tăng đột biến. Trong hai năm 2022 và 2023, gần 150.000 hồ sơ mỗi năm, đưa tổng số hồ sơ tích lũy vượt 375.000. Điều này phản ánh rõ thực trạng mất cân đối của thị trường lao động và sự rời bỏ của nhiều người lao động khỏi TP.HCM. Chuyên gia Nguyễn Đức Lộc nhận định rằng, truyền thống hút lao động nay đang mất dần ưu thế do xu hướng dịch chuyển các địa phương có điều kiện tốt hơn hoặc chi phí thấp hơn. Nguyên nhân chính nằm ở việc các gia đình ngày càng có mong muốn đa dạng hơn về nơi sinh sống và làm việc, không còn lệ thuộc hoàn toàn vào các cơ hội mà thành phố mang lại như trước.

Trong bối cảnh đó, nhiều người đã gắn bó cả tuổi thanh xuân với các dây chuyền sản xuất, nay lại phải đối mặt với gánh nặng lương hưu và những lo lắng về viễn cảnh tương lai. Người trẻ phải chật vật để trang trải tiền thuê trọ, học phí con cái, còn những ước mơ nhỏ bé như về quê, có một mức sống đủ để sống thoải mái hay tuổi già không còn nhọc nhằn nữa đều trở nên xa vời hơn bao giờ hết.

Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, nếu không có những chính sách hỗ trợ thiết thực, sự rút lui của lực lượng lao động nhập cư khỏi TP.HCM sẽ còn tiếp diễn, làm suy yếu khả năng duy trì năng lực kinh tế của thành phố. Trong khi đó, các tỉnh lân cận đã bắt đầu trở thành các điểm đến mới hấp dẫn hơn về chi phí và cơ hội việc làm, khiến nguồn nhân lực đổ về các địa phương này ngày càng đông đảo.

Thời điểm này, rõ ràng rằng TP.HCM đã không còn là miền đất hứa với tất cả mọi người nữa. Nhiều người từng xem thành phố là nơi chắp cánh giấc mơ đổi đời nay chỉ còn là ký ức, khi mà những ước mơ nhỏ bé về cuộc sống, về một tuổi già yên bình, đều đang bị đẩy lùi bởi thực tế khắc nghiệt của chi phí sinh hoạt và việc làm không ổn định. Thách thức phía trước là làm sao để thành phố giữ chân được lực lượng lao động của mình, và xây dựng những chính sách bền vững nhằm bảo vệ cuộc sống của họ, để thực sự trở thành nơi đáng sống như đã từng hứa hẹn.