RỦI RO NGÀY CÀNG GẦN HƠN KHI ĐẦU TƯ VÀO THỊ TRƯỜNG TIỀN SỐ

Hơn 99% các dự án tiền số thất bại hoặc bị lừa đảo, cảnh báo từ thực tế thị trường

Theo ước tính của nhiều tổ chức quốc tế, trong giai đoạn từ 2020 đến 2022, hơn 90% dự án tiền số ra đời đã mất giá trị hoặc ngưng hoạt động. Chỉ một số ít token có thể duy trì thanh khoản và giữ vị thế trên thị trường. Thực tế này phản ánh rõ ràng rằng phần lớn nhà đầu tư đã đứng trước nguy cơ mất tiền, trong khi những người sáng lập dự án tận dụng cơ hội thu lợi bất chính.

Trong vụ án tiền số AntEx, Cơ quan điều tra xác định từ tháng 8 đến tháng 11 năm 2021, nhóm của ông Nguyễn Hòa Bình đã phát hành và bán đồng tiền số trị giá khoảng 33,2 tỷ đồng, thu về ví điện tử hơn 4,5 triệu USDT (tương đương 117 tỷ đồng), từ khoảng 30.000 nhà đầu tư qua các sàn giao dịch. Đến năm 2022, đồng tiền này thất bại hoàn toàn, dẫn đến thiệt hại lên đến 117 tỷ đồng của nhà đầu tư.

Chưa dừng lại ở đó, các vụ lừa đảo dạng đa cấp trá hình hoạt động dưới tên gọi các đồng tiền mã hóa vẫn liên tục diễn ra. Tháng 8 năm nay, Công an tỉnh Phú Thọ đã triệt phá một nhóm tội phạm huy động hàng tỷ USD qua dự án PaynetCoin, xây dựng mô hình kim tự tháp và cam kết lợi nhuận cao gấp nhiều lần ngân hàng.

Cũng trong khoảng thời gian này, Công an TP. Hà Nội bắt giữ nhóm phát triển các dự án Wingstep và Naga Kingdom, huy động gần 8 triệu USD từ hơn 3.000 nhà đầu tư. Các dự án này hứa hẹn lợi nhuận hàng tháng từ 5 đến 8%, tặng hoa hồng cho người giới thiệu, nhưng chỉ sau vài tháng hoạt động, chúng đã sụp đổ khiến nhiều nhà đầu tư mất trắng hàng trăm tỷ đồng.

Chuyên gia cảnh báo: “Trước tình hình này, nhà đầu tư cần cực kỳ thận trọng khi tham gia vào các dự án tiền số, đặc biệt khi chính phủ vẫn chưa cấp phép chính thức cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.”

Chuyên gia tài chính Trần Hùng Sơn cho biết, vụ án AntEx là một bài học đắt giá, nhưng không gây ngạc nhiên. Ông nhấn mạnh, nhận diện các rủi ro thường khá rõ ràng nếu nhà đầu tư có kiến thức và giữ thái độ tỉnh táo. Các dấu hiệu cảnh báo gồm: lợi nhuận phi thực tế, đội ngũ phát triển mập mờ, tài liệu giới thiệu sơ sài, tập trung vào truyền thông thay vì công nghệ, thiếu minh bạch kỹ thuật, và cộng đồng bị kiểm soát chặt chẽ.

Các dự án lừa đảo thường hứa hẹn lợi nhuận cao phi lý, như vài phần trăm mỗi ngày, gây ra khả năng đó là mô hình Ponzi, lấy tiền người sau trả cho người trước. Đội ngũ phát triển không rõ danh tính hoặc không minh bạch, cùng với các tài liệu như Whitepaper mập mờ, là những dấu hiệu cảnh báo dễ nhận biết. Ngoài ra, dự án tập trung vào truyền thông, hình thức quảng bá rầm rộ, né tránh đối thoại về tiến độ kỹ thuật hay đối tác thực sự cũng phản ánh tính không minh bạch.

Trong khi đó, việc thiếu minh bạch về kỹ thuật, như không công khai mã nguồn hay không có kiểm toán độc lập, càng làm tăng rủi ro. Các nhóm có kiểm soát quá chặt trong cộng đồng cũng là chỉ số không tốt, khi câu hỏi phản biện bị xóa bỏ hoặc bị chặn trong các nhóm thảo luận.

Chuyên gia Phan Dũng Khánh nhấn mạnh, dù thị trường chính thức bắt đầu mở ra, các rủi ro vẫn còn rất lớn. Nhà đầu tư cần tự trang bị kiến thức cơ bản về dự án, đọc Sách Trắng, kiểm tra tính xác thực của đội ngũ sáng lập, và các chứng nhận kiểm toán trước khi quyết định xuống tiền. Ông phân tích, việc có các báo cáo từ các đơn vị được cấp phép sẽ giúp hạn chế tình trạng lừa đảo và nâng cao khả năng ra quyết định chính xác hơn.

Để hạn chế lừa đảo, các chuyên gia đề xuất xây dựng hành lang pháp lý phù hợp, cùng năng lực quản lý tốt hơn của các cơ quan chức năng. TS Trần Hùng Sơn nhấn mạnh, chính việc nâng cao nhận thức cộng đồng về các rủi ro, kiến thức tài chính, và kỹ năng phân tích sẽ là yếu tố then chốt trong phát triển thị trường an toàn và bền vững.

Chuyên gia cũng cảnh báo: “Sẽ còn nhiều coin rác, các nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng khi tham gia. Hiện nay, thị trường này mở ra nhiều cơ hội, nhưng cũng chứa đựng rủi ro lớn nếu không có kiến thức vững vàng.”

Thị trường tiền số mở ra những cơ hội lớn, nhưng đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ, minh bạch và ý thức rủi ro rõ ràng để tránh biến thị trường trở thành “rừng rẫy” lừa đảo. Khi các cơ chế phù hợp được thiết lập, cùng với sự phối hợp của cộng đồng và chính quyền, đây sẽ là nền tảng của nền kinh tế số phát triển bền vững.