SAO BỘ NÃO CỦA MỘT THIÊN TÀI TOÁN HỌC CÓ THẾ GÌ?

Sinh ra trong một gia đình người Hoa tại Úc, Đào Triết Hiên (tên tiếng Anh là Terence Tao, sinh năm 1975) gần như đã được sinh ra để học. Cha mẹ ông đều từng là những sinh viên xuất sắc của Đại học Hồng Kông, sớm nhận ra con trai mình có những đặc điểm khác biệt so với những đứa trẻ cùng trang lứa. Ngay từ khi mới 2 tuổi, trong khi các bạn nhỏ còn tập nói và xếp khối, Triết Hiên đã biết đếm, làm phép cộng trừ cơ bản và tự chơi những trò logic phức tạp mà chỉ người lớn mới hiểu.

Khi mới 3 tuổi, trí tò mò của ông vượt xa chương trình học thông thường. Triết Hiên đọc trôi chảy, tự mình mày mò các khái niệm mà giáo viên chưa từng dạy. Tuy học vượt, nhưng khả năng giao tiếp lại gặp phải nhiều trở ngại. Cậu bé thiên tài này không biết cách hòa nhập với bạn bè, khiến cha mẹ nhiều lần phải lo lắng.

Vì thế, gia đình buộc phải cho ông trở lại lớp mẫu giáo để học cách giao tiếp và chơi cùng các bạn nhỏ. Tuy nhiên, dù gặp trở ngại về xã hội, Triết Hiên vẫn miệt mài tự học toán cùng mẹ. Chỉ trong thời gian ngắn, ông đã hoàn thành toàn bộ chương trình toán tiểu học rồi nhảy cóc liên tục tới lớp 5 môn Toán khi mới 5 tuổi.

Với IQ được cho là cao hơn cả Albert Einstein, Đào Triết Hiên từng bị chỉ trích là quá thông minh đến mức bị buộc phải thôi học. Trên thực tế, tài năng của ông đã sớm thể hiện rõ qua các thành tích vượt trội từ khi còn nhỏ.

Đến 7 tuổi, tình cờ phát hiện cuốn sách Giải tích của cha trên giá sách, nhưng thay vì sợ hãi, Triết Hiên tự học, tự hiểu các lý thuyết phức tạp, thậm chí viết chương trình máy tính để tính số hoàn hảo. Đến tuổi 9, ông đã xuất bản cuốn sách đầu tiên về toán học.

Năm 8 tuổi, ông tham dự kỳ thi SAT – kỳ thi tuyển sinh đại học uy tín toàn cầu, và đạt số điểm 760/800, một thành tích vượt xa mong đợi của nhiều sinh viên trung học. Cũng trong thời điểm này, kết quả kiểm tra IQ của ông khiến cả thế giới phải chú ý: IQ của Triết Hiên là 230, cao hơn nhiều so với Albert Einstein. Tên tuổi ông nhanh chóng phủ sóng qua truyền hình và báo chí quốc tế.

Khi 12 tuổi, ông tham dự Kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) và giành Huy chương Vàng, trở thành người trẻ nhất trong lịch sử đạt thành tích này – một kỷ lục vẫn chưa ai phá vỡ. Sức mạnh trí tuệ của ông khiến mọi người không thể không kinh ngạc.

Sau những năm tháng tuổi thơ bứt tốc, Triết Hiên không hề “ngủ quên trên chiến thắng”. Năm 14 tuổi, ông đã bước vào Đại học Flinders ở Úc, trong khi bạn bè đồng trang lứa vẫn còn vật lộn với bài tập trung học. Hai năm sau, ông đã có bằng cử nhân, rồi lấy bằng thạc sĩ ở tuổi 17. Đến tuổi 21, ông trở thành tiến sĩ tại Đại học Princeton (Mỹ).

Chỉ mới 24 tuổi, ông đã trở thành giáo sư chính thức tại Đại học California, trở thành một trong những người trẻ nhất của trường danh tiếng này. Lĩnh vực nghiên cứu của ông trải dài từ giải tích điều hòa, phương trình đạo hàm riêng phi tuyến, tổ hợp học đến lý thuyết số giải tích. Cộng đồng toán học quốc tế gọi ông là “người giải toán của mọi thời đại” vì khả năng tìm ra lời giải trong những bài toán phức tạp mà người khác bó tay.

Năm 2006, ở tuổi 31, ông nhận giải thưởng danh giá Huy chương Fields – đỉnh cao của giới toán học. Tuy nhiên, dù thành công rực rỡ, Đào Triết Hiên vẫn giữ trong mình nét chân chất, giản dị. Ông thường xuyên quên bình nước, hộp cơm, thậm chí có lần mặc nhầm áo ngược đến lớp. Khi đối mặt với các bài toán khó, ông cũng không ngại tức giận, ném bút hoặc trút bực lên em trai. Nhưng chính những thất bại ấy đã dạy ông rằng, để thực sự thành công, cần có thái độ nghiêm túc và kiên trì.

Dù có trí tuệ vượt trội, ông vẫn có những khoảnh khắc “đãng trí”. Nhiều năm gần đây, khi trí tuệ nhân tạo bùng nổ, ông vẫn giữ vững đam mê khám phá. Năm 2023, ông đồng lãnh đạo Nhóm Nghiên cứu Trí tuệ Nhân tạo Tạo sinh, nghiên cứu ảnh hưởng của AI tới khoa học và xã hội. Ông đã chia sẻ trên mạng xã hội rằng nhờ sử dụng GPT-4, ông tiết kiệm hàng giờ làm việc mỗi ngày. Năm 2024, ông công bố báo cáo dài 62 trang dự đoán tác động sâu rộng của AI trên nhiều lĩnh vực như bán dẫn, vật lý vũ trụ.

Hiện nay, ở tuổi 50, Đào Triết Hiên vẫn đều đặn đi lại giữa giảng đường và phòng thí nghiệm. Toán học là đam mê từ nhỏ của ông, còn AI là hành trình mới ông đang khám phá. Điều khiến người ta ngưỡng mộ không chỉ là IQ 230 hay danh hiệu Huy chương Fields, mà còn là cách ông sống khiêm tốn, bền bỉ và luôn không ngừng học hỏi. Với ông, “thiên tài” không chỉ là một danh xưng, mà còn là trạng thái mở rộng giới hạn của bản thân mỗi ngày.