TƯ DUY ĐẾN TƯƠNG LAI TRONG THỜI ĐẠI AI: LÀM THẾ NÀO ĐỂ TĂNG CẠNH TRANH BẰNG EQ VÀ NGOẠI NGỮ

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo bùng nổ, câu hỏi về cách để học sinh (HS) giữ vững lợi thế cạnh tranh đã trở thành chủ đề thời sự được nhiều phụ huynh, giáo viên và học sinh quan tâm. Trong chương trình tư vấn trực tuyến của Báo Thanh Niên ngày 14.8, chủ đề “Tăng cạnh tranh thời AI bằng EQ, ngoại ngữ” đã thu hút đông đảo người xem qua các nền tảng Facebook, YouTube, TikTok. Một học sinh đã đặt câu hỏi về cách làm thế nào để bài luận du học hay xin học bổng thật sự làm nổi bật chính mình trong thời kỳ AI có thể dễ dàng sao chép mọi thứ.

Chúng tôi đã lắng nghe những chia sẻ từ các chuyên gia và những câu chuyện chân thực từ chính các giảng viên, để làm rõ cách để các bạn trẻ không chỉ vật lộn với kiến thức, mà còn phát triển kỹ năng mềm, cảm xúc và trải nghiệm cá nhân.

CHÂN THẬT, CẢM XÚC VÀ NGÔN NGỮ RÕ RÀNG: CÔNG THỨC VIẾT ĐẦY SỨC GẮN KẾT

Thạc sĩ Lâm Nguyên Bảo, Giám đốc Công ty giáo dục Song Nguyên, nhấn mạnh rằng bài luận đi du học hay xin học bổng không phải là nơi để liệt kê thành tích khô khan, mà cần kể câu chuyện cá nhân chân thật, cảm xúc và có dấu ấn riêng. Để tránh bị mờ nhạt hoặc phụ thuộc AI, các bạn trẻ cần quay về chính mình, suy nghĩ về trải nghiệm đã giúp thay đổi cách nghĩ, cảm nhận và hành xử của chính bản thân. Khi rèn luyện EQ – trí tuệ cảm xúc, các em sẽ hiểu rõ điểm mạnh điểm yếu, những va vấp trong đời, từ đó viết ra những chiêm nghiệm thật sâu sắc, kết nối chân thực với người đọc. Ngoại ngữ tốt là yếu tố giúp câu chuyện rõ ràng, mạch lạc, tự nhiên hơn, không cần màu mè mà vẫn thuyết phục.

Chuyên gia còn chia sẻ, để viết bài luận “đốn tim” hội đồng tuyển sinh, các em cần thể hiện trung thực câu chuyện của mình, gắn liền cảm xúc trong từng câu chữ. Một câu chuyện nhỏ về việc chờ mẹ dưới mưa, hoặc những trải nghiệm về gia đình, tự lập, sẽ giúp bài luận có chiều sâu và ý nghĩa hơn nhiều so với các câu vá víu theo mẫu mực.

LÀM THẾ NÀO TRÁNH HỌC VẸT, VIẾT VẸT GIỮA BÃO AI?

Thạc sĩ Trần Anh Khoa, với kinh nghiệm hướng dẫn học sinh viết luận, chia sẻ rằng một số học sinh cố gắng “học vẹt” ý tưởng hoặc dựa vào những câu văn hoa mỹ nhưng thiếu chân thực. Ông kể lại câu chuyện của chính mình trong việc tiếp cận đề bài “Dù nông nghiệp đã phát triển, nhưng vẫn còn đói nghèo vì sao?”. Thay vì cố gắng liệt kê lý do một cách chung chung, ông áp dụng tư duy “cụ thể hóa”, liên tưởng tới các yếu tố đặc thù như khí hậu khô hạn ở châu Phi, kinh tế chưa phát triển hay giá máy móc đắt đỏ. Nhờ đó, bài viết không chỉ đa chiều mà còn chân thực, thấm hiểu cảm xúc.

Chuyên gia nhấn mạnh: Trong tuyển sinh, điều quan trọng là những câu chuyện nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn, nếu biết liên kết và truyền tải thông điệp rõ ràng, sẽ làm bài luận trở nên đặc biệt, khác biệt. Viết theo cảm xúc thật, chân thật, ngôn ngữ rõ ràng, vừa đủ sức thuyết phục, là chìa khóa để nổi bật trong thời đại AI.

AI CÓ THỂ VIẾT CÂU VĂN HOA MỸ, NHƯNG KHÔNG CÓ “CHẤT RIÊNG”

Thạc sĩ Đỗ Thị Ngọc Anh, người từng giành học bổng toàn phần và có kinh nghiệm học tập quốc tế, chia sẻ bí quyết viết luận thành công: kể câu chuyện của chính mình một cách chân thành, có cấu trúc rõ ràng. Khác với AI, những bài luận có “chất riêng” sẽ phản ánh trải nghiệm cá nhân, cảm xúc chân thực hơn là chỉ dùng từ ngữ hoa mỹ.

Chị bắt đầu từ việc tự hỏi lý do đam mê ngành học, những thất bại lớn trong cuộc đời và bài học rút ra. Kết hợp nền tảng tư duy logic, chị sắp xếp những “chất liệu” từ cuộc sống thành một câu chuyện có điểm đầu, điểm cuối rõ ràng, có thông điệp thuyết phục. Đó chính là sự khác biệt giúp bài luận nổi bật, phản ánh cá tính và chân thực của người viết.

LIỆU CẦN PHẢI CÓ “SÁNG CHẤN” MỚI VIẾT ĐƯỢC BÀI HAY?

Quan điểm phổ biến cho rằng, để viết bài luận xuất sắc, phải có “sang chấn” hay dấu mốc quan trọng lớn trong đời. Tuy nhiên, các chuyên gia phản biện rằng không nhất thiết phải như vậy. Mỗi người có thể tìm điểm nổi bật trong cuộc sống nhỏ bé của mình, sử dụng tư duy liên tưởng, kết nối các ý tích cực.

Thạc sĩ Trần Anh Khoa chia sẻ, các bài luận thành công thường xoay quanh câu chuyện nhỏ, như chờ mẹ dưới mưa, nhưng qua đó, thể hiện các giá trị gia đình, sự tự lập, khác biệt hoặc ý nghĩa đặc biệt. Nhờ đó, hội đồng tuyển sinh vẫn cảm nhận được chiều sâu, sự chân thật và mục tiêu phấn đấu của người viết, chứ không cần phải trải qua một “sự kiện lớn” để tạo ấn tượng.

AI THẬT SỰ CÓ THỂ SAO CHÉP ĐƯỢC GÌ KHÁC BIỆT?

Trong thời đại AI, đừng nghĩ đơn giản rằng chỉ cần làm đẹp bảng điểm hay viết câu chữ hoa mỹ để cạnh tranh. Các chuyên gia khẳng định, AI có thể sáng tạo ra ngôn ngữ đẹp, hoa mỹ, nhưng không thể sao chép cảm xúc, trải nghiệm cá nhân, suy nghĩ phản biện hay khả năng thấu cảm – những yếu tố quyết định giúp các em trở nên đặc biệt.

Thạc sĩ Lâm Nguyên Bảo nhấn mạnh, việc rèn luyện EQ không chỉ qua sách vở mà là trải nghiệm thực tế trong đời sống, như tự lập, chia sẻ, xử lý xung đột, tham gia hoạt động nhóm. Những hoạt động ngoại khóa như diễn kịch, thuyết trình, các trại hè giúp phát triển khả năng giao tiếp, tự tin, vốn ngoại ngữ và kỹ năng mềm – điều mà AI khó lòng dễ dàng bắt chước trong cuộc cạnh tranh thời AI.

Học ngoại ngữ không chỉ giúp mở rộng kiến thức, mà còn là nền tảng rèn luyện tư duy phản biện và khả năng thấu cảm qua việc phân tích, đánh giá thông tin, hiểu về văn hóa và góc nhìn của người khác. Trong đó, sự bền bỉ và nỗ lực vượt qua khó khăn chính là yếu tố giúp phát triển EQ tự nhiên, đem lại lợi thế dài hạn trong mọi lĩnh vực.