Amazon sa thải hàng chục nghìn nhân viên giữa tháng 10 gây chấn động toàn cầu

Trong những ngày cuối tháng 10, khi người lao động vẫn còn bận rộn nghĩ về thưởng Tết, chuyện chuyển việc sau mùa lễ hội, hay lo lắng về sự “khởi sắc trở lại” của thị trường lao động, tin tức về đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn của Amazon khiến nhiều người không khỏi bất ngờ. Hàng loạt khoảng 14.000 nhân viên trên toàn cầu đã mất việc trong một đợt “thanh lọc” mạnh mẽ từ tập đoàn này.

Dù sự kiện diễn ra bên kia bán cầu, nhưng dân văn phòng tại Việt Nam và các nước khác cũng nhanh chóng cảm nhận được sự lo âu về xu hướng làm việc trong kỷ nguyên số. Động thái của Amazon đặt ra câu hỏi lớn về tương lai nghề nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, khi AI và tự động hóa ngày càng chiếm ưu thế, khiến không ít người lo sợ họ sẽ bị thay thế hoàn toàn.

NỘI DUNG CÁC NHÂN VIÊN BỊ SA THẢI: MỘT CÚ “SỐC” KHÓ CHỊU

Những nhân viên “công cồn trắng” của Amazon cho biết, đợt sa thải tháng 10 là một cú sốc lớn dù đã có chuẩn bị tâm lý từ trước. Một nhân viên có hơn 6 năm làm việc tại bộ phận Robotics bày tỏ cay đắng: “Tôi vẫn chưa kịp hoàn hồn. Đây là lần đầu tiên trong đời tôi bị sa thải”. Một kỹ sư phần mềm cao cấp chia sẻ: “Tôi bắt đầu ở vị trí SDE I, chỉ trong 3 năm đã thăng chức lên SDE III. Đánh giá hiệu suất tháng trước của tôi là vượt chuẩn, nghĩa là tôi vẫn là nhân viên xuất sắc, vậy mà giờ đây, tôi đã mất việc. Điều này cho thấy ai cũng có thể bị thay thế, dù đã cố gắng hết sức.”

Trên các diễn đàn như Reddit, nhiều nhân sự bị sa thải kể lại những câu chuyện chua chát. Một người nhận email thông báo nghỉ việc khi đang trong kỳ nghỉ phép; có người bắt đầu ca làm mới bị mất quyền truy cập vào hệ thống, thậm chí sau vài phút nhận thông báo, họ không còn quyền truy cập vào công việc của mình nữa. “Sau vài chục phút, tôi mất quyền truy cập vào tất cả mọi thứ. Tôi còn không có cơ hội nhìn lại thành quả hay bàn giao công việc”, một nhân viên chia sẻ.

Một người khác đã giúp triển khai công cụ tự động hóa cho công việc của chính mình nhưng sau 6 tháng, chính công cụ đó lại thay thế vị trí của anh. Nhiều người cũng đăng tải tâm sự trên LinkedIn, nền tảng mà lâu nay vốn là nơi tìm kiếm cơ hội việc làm, nay trở thành nơi trút bầu tâm sự của những người vừa bị mất việc.

Yusuf Khan, kỹ sư phần mềm gắn bó hai năm với Amazon, bộc bạch trên LinkedIn: “Thật khó tin khi phải khép lại một hành trình đầy trải nghiệm, học hỏi và trưởng thành. Trong thời gian làm việc tại đây, tôi đã xây dựng hệ thống backend quy mô lớn và data pipeline trên AWS, từ xử lý dữ liệu bằng Glue ETL, microservice triển khai bằng CDK cho các dịch vụ thanh toán thuế đa vùng, đến tích hợp AI qua Bedrock để tự động hoá báo cáo tài chính. Đó là một chặng đường tuyệt vời mà tôi luôn tự hào.”

Một đồng nghiệp khác có gần 4 năm gắn bó nói về việc sử dụng AI trong công việc: “Trước đây, nhóm tôi cần 5 người để kiểm tra dữ liệu sản phẩm mỗi ngày, giờ chỉ cần 2 người sau khi áp dụng mô hình AI nội bộ. Chúng tôi không ai nói mình bị sa thải vì AI, nhưng ai cũng hiểu được lý do.”

Những câu chuyện này phản ánh thực tế: đằng sau con số hơn 14.000 người mất việc là những cá nhân đang vật lộn với cú sốc tâm lý và tài chính. Nhiều người không ngờ lại bị sa thải một cách lạnh lùng, không cuộc gặp mặt trực tiếp hay lời cảnh báo, gây xáo trộn cảm xúc và niềm tin trong công việc.

ĐẪY SO VỚI CƠN “THANH LỌC” CỦA AMAZON: AI CÓ PHẢI ĐANG LẬT VẨN CẢ THẾ GIỚI?

Việc Amazon “thanh lọc” hàng chục nghìn nhân sự khiến nhiều người nghĩ đến viễn cảnh ai cũng sợ: AI và tự động hóa sẽ thay thế con người, dần đẩy tất cả vào cuộc cạnh tranh sinh tử trong thị trường lao động. Nhưng thực tế, các chuyên gia công nghệ lại cho rằng đây là thời kỳ “giao thoa” – khi AI chưa hoàn toàn thay thế con người, mà đang dần thay đổi cách làm việc, đòi hỏi người lao động phải thích nghi nhanh hơn.

Trong cuộc phỏng vấn với The Guardian, giáo sư Geoffrey Hinton, được xem là “cha đẻ của trí tuệ nhân tạo hiện đại”, cảnh báo rằng AI có thể khiến hàng triệu người mất việc. Không chỉ công nhân giản đơn, mà còn các lĩnh vực như lập trình, kế toán, truyền thông… đều có nguy cơ bị thay thế bởi những hệ thống AI có khả năng phân tích dữ liệu và xử lý ngôn ngữ cực kỳ chính xác.

Tuy nhiên, các báo cáo quốc tế lại cho thấy một cái nhìn khác lạc quan hơn. Báo cáo Future of Jobs 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự báo rằng, mặc dù AI có thể làm mất đi một số công việc, nhưng đồng thời cũng tạo ra hàng triệu vị trí mới trong các lĩnh vực như phân tích dữ liệu, huấn luyện AI, quản trị an ninh mạng và sáng tạo nội dung. Ước tính đến năm 2030, gần 97 triệu việc làm mới sẽ xuất hiện nhờ vào công nghệ này, giúp bù đắp phần nào thiệt hại.

Các nhà phân tích của McKinsey & Company cũng đồng quan điểm, nhấn mạnh rằng các công việc mang tính “lặp đi lặp lại, dựa trên quy trình” sẽ giảm mạnh, trong khi những nghề đòi hỏi sáng tạo, quản lý và kỹ năng số sẽ phát triển. Báo cáo của họ nhấn mạnh: “AI không lấy đi việc làm, mà thay thế các nhiệm vụ trong công việc. Người thành công sẽ là những người biết vận dụng AI để mở rộng khả năng của mình, còn những ai e sợ sẽ bị bỏ lại phía sau.”

Viện Brookings của Mỹ cũng chỉ ra, AI có khả năng thay thế 40% công việc hiện tại, nhưng 70% doanh nghiệp vẫn muốn giữ lại nhân viên có khả năng sáng tạo, đạo đức và cảm xúc trong các quyết định của họ. Nhà kinh tế Erik Brynjolfsson của Đại học Stanford nhận định: “Vấn đề không phải AI quá mạnh, mà là con người chưa đủ kỹ năng hợp tác với AI.”

Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp lớn như Google, Microsoft và Amazon đã chuyển sang chương trình đào tạo nhân viên “upskill” về AI – giúp họ làm quen và tận dụng công cụ mới. Các khóa học nội bộ giúp nhân viên nắm bắt cách sử dụng GenAI trong vận hành, từ đó trở thành người sử dụng thành thạo và không bị mất việc.

Chủ đạo rút ra từ câu chuyện của Amazon có thể là: AI không phải là kẻ thù, mà là công cụ thúc đẩy sự chuyển đổi của lao động. Những ai biết thích ứng nhanh, tận dụng công nghệ sẽ nắm bắt được cơ hội mới. Công nghệ chỉ là phần mở rộng năng lực, còn con người mới là trung tâm của sự phát triển.