XÂY NHẦM NHÀ TRÊN ĐẤT NGƯỜI KHÁC, TIỀN VỚI CHỦ, TRÁCH AI?

XÂY NHẦM NHÀ TRÊN ĐẤT NGƯỜI KHÁC: HẬU QUẢ KHÔNG CHỈ Ở CẤP PHÉP MÀ CÒN LỖ HỔNG VẬN HÀNH CỦA PHÁP LUẬT

Vấn đề xây nhầm nhà không còn là câu chuyện nhỏ lẻ. Trong thời điểm đô thị hóa mạnh mẽ, những vụ việc này ngày càng phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng cho các cá nhân và hệ thống quản lý nhà nước. Thực trạng này đang phản ánh rõ nét sự buông lỏng trong quy trình kiểm soát, xác minh hồ sơ và cấp phép xây dựng, khiến đất của người này thành nhà của người khác, còn chính quyền thì rối rắm trong xử lý hậu quả.

THỰC TRẠNG VỤ VIỆC

Tại phường Thiên Hương (Hải Phòng), bà T.T.K.L đã phát hiện toàn bộ mảnh đất của mình đã bị ông Đ.V.H xây dựng căn nhà 2 tầng lên đất của bà — dù chính quyền đã lập biên bản yêu cầu dừng thi công. Tuy nhiên, công trình vẫn tiếp tục hoàn thiện và bản án buộc tháo dỡ chưa thi hành được, khiến người vi phạm vẫn còn trong nhà đất của bà.

Ở TP.HCM, vụ việc của bà N.T.H cũng tương tự. Khi đi xin cấp phép xây dựng, bà bị chính quyền từ chối vì đã có nhà trên đất. Qua xác minh, chính quyền kết luận nhầm lẫn trong việc xác định ranh giới giữa các thửa đất của ông N. và bà H. Tuy nhiên, thay vì xử lý dứt điểm, tranh chấp này còn kéo dài, dẫn đến kiện tụng chưa hồi kết và mất thời gian, công sức của người sở hữu hợp pháp.

Không chỉ những vụ việc này, còn nhiều trường hợp khác xảy ra tại các xã/thôn như Bàu Bàng, chỗ các thủ tục pháp lý chưa chặt chẽ, dẫn đến việc xây nhầm đất, nhầm nhà vẫn tiếp diễn, khiến người dân mệt mỏi, mất niềm tin vào hệ thống quản lý.

YẾU TỐ DẪN ĐẾN XÂY NHẦM NHÀ

Có thể thấy, các sai phạm không hẳn bắt nguồn từ ý đồ phá hoại hay cố ý của người dân. Thực tế, nhiều vụ xây dựng sai phạm bắt nguồn từ những sai sót hệ thống trong hồ sơ, bản đồ, xác minh chủ thể hoặc thậm chí do sự chậm trễ trong việc cập nhật dữ liệu của chính quyền. Trong khi đó, các cơ quan chức năng có vẻ như chỉ quan tâm đến “đặc nhiệm đô thị” trong việc kiểm tra nhỏ lẻ, nhanh chóng xử lý các vi phạm dễ thấy, còn những sai sót lớn như xây nhầm nhà trên đất người khác lại bị bỏ mặc.

Điều đáng lo ngại là, chính người sở hữu hợp pháp nay lại phải gồng mình đi đòi lại quyền lợi của mình qua các thủ tục tố tụng kéo dài, trong khi hệ thống pháp luật còn nhiều kẽ hở trong kiểm soát và xử lý các hành vi sai phạm.

HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VÀ NHỮNG HẠN CHẾ

Theo luật Xây dựng sửa đổi 2020, các cơ quan chức năng có thẩm quyền có thể đình chỉ, xử phạt hoặc buộc tháo dỡ công trình xây sai phép. Luật Đất đai 2013 và 2024 cũng quy định rõ việc cấp phép xây dựng chỉ trên nền đất hợp pháp có sổ đỏ chính chủ. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy, nhiều công trình đã được xây dựng và đưa vào sử dụng rồi mới bị phát hiện sai phạm, dẫn đến các hệ lụy phức tạp như tranh chấp kéo dài, hợp pháp hóa trái phép hoặc thương lượng ngoài luật.

Hệ quả là, nhiều chủ đất hợp pháp phải lăn lộn để đòi lại quyền lợi, còn các nhà chức trách lại chậm trễ hoặc né tránh trách nhiệm, tạo điều kiện cho các hành vi sai luật tiếp diễn.

TRÁCH NHIỆM HỆ THỐNG VẬN HÀNH

Trong khi đó, các hệ thống quản lý đất đai, xây dựng, quy hoạch dường như chưa đủ hiệu quả để ngăn chặn kịp thời các vi phạm. Khi có xây nhầm nhà xảy ra, chính quyền thường chọn cách hòa giải hoặc “hợp thức hóa” cho yên chuyện, bất chấp pháp luật đã rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên.

Không thể biện minh cho các sai sót bằng lý do “cán bộ nhầm”, “quy trình sai sót” hay “đợi chỉ đạo”. Một hệ thống vận hành đúng phải đảm bảo từ khâu xác minh hồ sơ, cấp phép, giám sát thi công chặt chẽ và xử lý ngay khi phát hiện vi phạm, chứ không để hình thành các vụ xây dựng trái phép kéo dài, gây hậu quả khó lường.

Ý thức sở hữu và luật pháp

Người dân có quyền sở hữu đất hợp pháp theo quy định của pháp luật. Điều 158, 164 và 221 Bộ luật Dân sự 2015 đã xác định rõ quyền này là tuyệt đối và bảo vệ chặt chẽ. Tuy nhiên, thực tế nhiều người phải chịu thiệt thòi, đi kiện tụng kéo dài mới lấy lại được tài sản, trong khi nhiều chủ đất sai phạm lại dùng thủ đoạn mua lại phần diện tích bị vi phạm với giá rẻ, biến hành vi sai phạm thành “chiến lược chiếm đoạt”.

Chính quyền thường âm thầm hoặc mềm mỏng trong xử lý, thậm chí chấp nhận các “hợp thức hóa” trái luật để tránh rắc rối, kéo dài tranh chấp, gây tổn hại cho quyền lợi chính đáng của người dân.

BẢO VỆ CÔNG LÝ TRƯỚC KHI MỌC BÊ TÔNG

Sự việc xây nhầm nhà trên đất người khác không còn là vấn đề của cá nhân, mà phản ánh chính trách nhiệm của hệ thống pháp luật trong quản lý đất đai, xây dựng. Một nhà nước pháp quyền cần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân được bảo vệ từ các khâu xác minh hồ sơ, cấp phép, cho đến giám sát thi công.

Chỉ có như vậy, đất đai mới thực sự được quản lý chặt chẽ, các công trình xây dựng đúng vị trí, đúng pháp luật. Ngược lại, nếu để tình trạng “để rồi tính sau” diễn ra, cái giá phải trả không chỉ là những tòa nhà sai quy hoạch, mà còn là niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật. Công lý không thể để đến khi bê tông đã đông cứng, mà phải được thực thi từ bước đầu, từ trách nhiệm của toàn bộ hệ thống quản lý.

Chỉ có như vậy, mới mong xây dựng một đô thị hiện đại, văn minh, nơi mọi công trình đều ngăn nắp đúng quy hoạch, quyền sở hữu đất đai được tôn trọng tuyệt đối.

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *